Passende zorg schiet te kort voor minderjarige slachtoffers van geweld
Het recent verschenen rapport van onder meer de Verenigde Naties 'Global Status Report on Preventing Violence Against Children 2020' is aanleiding voor het radioprogramma de NieuwsBV om aandacht aan kindermishandeling te besteden. In het rapport is bij 155 landen in kaart gebracht hoe zij presteren op de zeven strategieën die zijn vastgesteld om geweld tegen te kinderen te bestrijden. Kinderrechtenorganisatie Defence for Children en de Augeo Foundation schuiven bij de NieuwsBV van BNN-Vara aan om te praten over de aanpak van kindermishandeling in Nederland. Kinderen hebben volgens het VN-Kinderrechtenverdrag recht op bescherming en op passende zorg, als zij onverhoopt toch slachtoffer zijn geworden van geweld. Defence for Children vindt dat Nederland nog tekortschiet op beide rechten van kinderen.
Aantal minderjarige slachtoffers
Uit de in 2017 uitgevoerde nationale prevalentiestudie onder professionals blijkt dat jaarlijks naar schatting tussen de 90.000 en 127.000 kinderen van nul tot en met zeventien jaar het slachtoffer zijn van tenminste één vorm van kindermishandeling. Dit komt neer op ongeveer 3% van de 0- tot en met 17-jarigen. Deze cijfers komen overeen met studies uit 2005 en 2010, waarin melding werd gemaakt van respectievelijk 109.000 en 117.000 gevallen. Geschat wordt dat jaarlijks ongeveer 2.500 kinderen slachtoffer zijn van seksueel misbruik. Zelfrapportage-onderzoek onder scholieren in 2016 laat zien dat naar schatting circa 12% van de scholieren tussen de twaalf en zeventien jaar in het afgelopen jaar weleens met kindermishandeling te maken heeft gehad (10% van de jongens en 15% van de meisjes).
Stem van het kind
De ‘Handreiking Participatie van kinderen in de Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling’ (2018) heeft tot doel kinderen te betrekken bij de hulpverlening. Echter blijkt uit de ‘Evaluatie van de Wet verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling’ van Pro Facto, Amsterdam UMC en de Rijksuniversiteit Groningen dat kinderen en jongeren zich onvoldoende betrokken voelen bij de hulpverlening. Dit is in strijd met een belangrijk uitgangspunt van het VN-Kinderrechtenverdrag dat bij iedere beslissing die een kind raakt, het belang van het kind de eerste overweging moet zijn. De positie, betrokkenheid en rechten van kinderen bij de meldcode en hulp bij kindermishandeling moeten beter geregeld worden. Een aanbeveling in het WODC-rapport ‘kind in proces: van communicatie naar effectieve participatie’ van de Universiteit Leiden is de leeftijd voor het verplicht spreken met kinderen (en hen meenemen in het hele proces van melding, onderzoek en hulp) te verlagen van 12 jaar naar 8 jaar (en voor kinderen vanaf 4 een aan hun leeftijd aangepaste gespreksvorm te gebruiken). Dit geldt ook voor het horen van kinderen door de politie en rechter.
Passende zorg
Op grond van het VN-Kinderrechtenverdrag hebben kinderen recht op passende zorg. In een zeer kritisch rapport noemt de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in november 2019 de situatie in jeugdbescherming en jeugdreclassering onaanvaardbaar. Marktwerking en personeelsverloop, wacht- en doorlooptijden, te hoge caseload en werkdruk voor medewerkers maken dat kinderen die het meest kwetsbaar zijn niet op tijd en te weinig en niet de juiste hulp krijgen. Adequate financiering, werving en behoud van deskundig en competent personeel verdienen de hoogste prioriteit. Daarnaast moet volgens de inspectie passende hulp voor kinderen met een kinderbeschermingsmaatregel of jeugdreclassering direct beschikbaar zijn.
Defence for Children maakt zich zorgen over de toegang tot passende zorg en de positie van kinderen in juridische procedures. Het is belangrijk dat er meer wordt gekeken naar de situatie van elk individueel kind en hoe het kind zelf wil dat er maatwerk wordt geleverd. Daarnaast is het belangrijk dat er ondersteuning om het gezin heen wordt geboden. In juridische procedures is het noodzakelijk dat kinderen worden beschermd, op kindvriendelijke wijze worden gehoord en er zorg wordt geboden waar dat nodig is. Denk aan nazorg na deelname aan een juridische procedure. Hiervoor is momenteel nog geen enkel kader opgetuigd.