Ouders vaker betrokken bij seksuele uitbuiting van hun (stief)kinderen
Het aantal kinderen dat aangeeft slachtoffer te zijn van seksuele uitbuiting door één of beide (stief)ouder(s) is in vergelijking met 2019 toegenomen. Dat is een van de zorgwekkende conclusies van het door het Centrum Kinderhandel en Mensenhandel (CKM) uitgebrachte onderzoeksrapport ‘Onzichtbare slachtoffers van mensenhandel in 2020’. Het CKM analyseerde 283 in 2020 gevoerde chatgesprekken met Fier, het landelijk expertise- en behandelcentrum op het terrein van geweld in afhankelijkheidsrelaties. De analyse laat zien dat het overgrote deel van de chatbezoekers komt praten over een situatie van seksuele uitbuiting. Het onderzoeksrapport is uitgevoerd binnen de Coalitie tegen Seksuele Kinderuitbuiting, waar ook Defence for Children – ECPAT deel van uitmaakt.
Analyse Chat met Fier
Het online-hulpplatform Chat Met Fier blijkt een belangrijke bron van informatie om trends en ontwikkelingen op het gebied van mensenhandel zichtbaar te maken en te duiden. Uit de analyse van de chatgesprekken wordt duidelijk dat de meerderheid van de slachtoffers (65 procent) voor het eerst met een hulpverlener praat. Dat is veel waard, want uit eerdere onderzoeken blijkt dat het aantal slachtoffers dat in beeld is bij politie of hulpverlening slechts een fractie bedraagt van het werkelijke aantal. Van de 283 hulpvragers werden er 250 zelf uitgebuit. Het rapport laat zien dat het overgrote deel van de chatgesprekken (91.5 procent) gaat over een situatie van seksuele uitbuiting. Daarnaast zijn twaalf gesprekken gevoerd over een combinatie van seksuele- en criminele uitbuiting en elf gesprekken over alleen criminele uitbuiting. Tot slot is er één chatgesprek gevoerd door een slachtoffer van arbeidsuitbuiting. De slachtoffers van mensenhandel zijn overwegend jong: zestig procent is minderjarig, twintig procent is jonger dan vijftien jaar. De meeste slachtoffers zijn vrouwen of meisjes.
Seksuele uitbuiting tijdens de coronapandemie
Het rapport toont voorts aan dat seksuele uitbuiting van soms hele jonge kinderen ook tijdens de pandemie is doorgegaan. Het is duidelijk dat mensenhandelaren zich hierdoor niet hebben laten weerhouden. Dit geldt ook voor de klanten van minderjarige slachtoffers; die niet zijn gestopt met het misbruiken van minderjarigen.
Uitbuiting door (stief)ouder(s)
Een van de schrijnende uitkomsten van het onderzoek is dat ook ouders direct betrokken kunnen zijn bij de seksuele uitbuiting van hun (stief)kind. Daarvan was in één op de zeven gevallen sprake; een stijging vergeleken met vorig jaar. De duur van de uitbuitingssituatie van deze slachtoffers is in meer dan de helft van de gevallen langer dan twee jaar. Ook zijn er in enkele gevallen broertjes of zusjes die worden uitgebuit. Zaken waarin ouders zijn betrokken als plegers zijn zo mogelijk nog moeilijker te detecteren dan zaken met andere plegers, zoals ook bijvoorbeeld naar voren komt in de Zeeuwse Zedenzaak, waar een moeder en vader hun dochter jarenlang seksueel hebben kunnen uitbuiten.
CKM-woordvoerder Shamir Ceuleers zegt hierover: “Dit rapport signaleert een blinde vlek in de aanpak van mensenhandel. Seksuele uitbuiting bij minderjarigen is al schrijnend genoeg, maar dat ook ouders hier soms bij betrokken zijn is zeer zorgelijk. Dat de uitbuiting ook in eigen huis kan plaatsvinden maakt signalering extra lastig. Wij roepen de staatssecretaris daarom op om te verkennen in hoeverre de zorg en de opsporing bekend zijn met dit soort zaken en of aanvullende maatregelen nodig zijn. Extra aandacht zou daarmee de onzichtbaarheid van deze slachtoffers kunnen verminderen.”
Creëer een veilige online-omgeving
Wat ook uit het rapport van het CKM blijkt, is dat het gebruik van technologie en sociale media in toenemende mate een rol speelt bij het ronselen van nieuwe slachtoffers door mensenhandelaren. Zo geeft de helft van de slachtoffers van wie dit bekend is, aan dat zij hun uitbuiter via sociale media hebben leren kennen. Een kwart van de slachtoffers zegt bovendien dat zij worden gedwongen omdat de mensenhandelaar dreigt naaktbeelden van hen te verspreiden. Celine Verheijen, Projectcoördinator Kinderrechten en Seksuele Uitbuiting bij Defence for Children zegt: “Internet en sociale media spelen een grote rol bij de seksuele uitbuiting van kinderen. Toch heeft online-gedrag van kinderen geen structurele aandacht in schoolcurricula en de opvoeding. Ook bedrijven moeten verantwoordelijkheid nemen voor de veiligheid van kinderen. Dat is op dit moment nog te vrijwillig.”
Aanbevelingen
Defence for Children – ECPAT roept samen met het CKM op de bestrijding van mensenhandel als een speerpunt op te nemen in het regeerakkoord en verzoekt de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid onderzoek te doen naar seksuele uitbuiting door ouders. Daarnaast moeten sociale media- en andere internetbedrijven meer verantwoordelijkheid gaan nemen in het voorkomen en opsporen van seksuele uitbuiting.
Coalitie tegen seksuele kinderuitbuiting
De Coalitie tegen Seksuele Kinderuitbuiting richt zich op het terugdringen van seksuele uitbuiting van kinderen en licht verstandelijke beperkte slachtoffers tot en met 23 jaar in Nederland. Het CKM, Fier en Defence for Children – ECPAT bundelen in de coalitie hun krachten met als doel structurele veranderingen te bewerkstelligen. Preventie en bescherming van minderjarige slachtoffers staan hierbij centraal, zodat ieder kind in Nederland veilig kan opgroeien zonder te hoeven vrezen voor seksuele uitbuiting. Bij de aanpak wordt ook ingezet op de vervolging en bestraffing van daders en samenwerking gezocht met alle relevante (keten)partners. De coalitie wordt onder meer ondersteund door de Nationale Postcode Loterij, Adessium Foundation en Stichting Janivo.