Zo’n anderhalf jaar geleden presenteerde het kabinet haar regeerakkoord waarin onder meer werd beloofd om de aanpak van mensenhandel te versterken. Eind 2018 kwam staatssecretaris Harbers van Justitie en Veiligheid met de uitwerking van die belofte door het programma ‘Samen tegen Mensenhandel’ te presenteren. Inmiddels is er alweer een half jaar verstreken en de Tweede Kamerleden hebben zich er nog steeds niet over uitgelaten. En dat is jammer want we zijn de grip op deze kwetsbare groep aan het verliezen. Op 24 april bespreekt de Tweede Kamer over de nog in te plannen debatten voor het zomerreces. De Coalitie tegen Seksuele Kinderuitbuiting, waar Defence for Children - ECPAT deel van uitmaakt, pleit met dit opiniestuk dat op 24 april in het Nederlands Dagblad stond, voor een Kamerdebat hierover voor de zomer. 

Op verzoek van Kamerlid van Nispen (SP) en Drost (ChristenUnie) heeft de Tweede Kamer ondertussen besloten dat er nog voor het zomerreces een Kamerdebat komt over de kabinetsplannen mensenhandel van staatssecretaris Harbers van Justitie en Veiligheid. 

89% slachtoffers seksuele uitbuiting onzichtbaar

Volgens schattingen van de Nationaal Rapporteur Mensenhandel blijkt 89% van minderjarige meisjes die slachtoffer worden van seksuele uitbuiting onzichtbaar. De totale groep slachtoffers mensenhandel blijkt volgens diezelfde schatting vijf maal groter dan de groep die wel in beeld is. Voor hen geldt dat dat de uitbuiting doorgaat, zij geen hulp krijgen en de daders doorgaan met uitbuiten. Wat de Coalitie tegen Seksuele Kinderuitbuiting betreft vormen de kabinetsplannen een eerste voorzichtige stap om het tij te keren. Maar het is niet genoeg. Hoog tijd dus dat de Kamer op korte termijn het debat aangaat om een vuist te maken tegen mensenhandel. Omdat we hierin graag samen willen optrekken, geven wij in ieder geval drie suggesties mee.

Opsporing

Het eerste verbeterpunt raakt de opsporing. Omdat het aantal veroordelingen – mede vanwege de bezuinigingen - de afgelopen jaren sterk is afgenomen, heeft het kabinet nu afspraken gemaakt met het OM en politie zodat er meer vervolgingen plaats gaan vinden. Wat ons betreft zijn die afspraken belangrijk, maar niet afdoende.  Zo ligt de ambitie voor 2022 lager dan de situatie van 10 jaar (!) geleden.

Klant

Het tweede aandachtspunt is de klant. Naast de mensenhandelaar en het slachtoffer, vormt de klant de derde pijler onder een effectieve aanpak. Het programma van Harbers was een uitgelezen kans om hierop in te gaan mede vanwege een toonaangevende uitspraak van de Hoge Raad in de Valkenburgse zedenzaak. Hier werd het merendeel van 27 klanten die betaalde seks hadden gehad met een 16-jarige, veroordeeld tot slechts één dag cel en een taakstraf. Volgens de rechter was de klant niet bewust op zoek naar seks met een minderjarige. Concrete handelingen zijn hiervoor blijkbaar niet vereist. Het is hoog tijd dat de Kamer in tegenstelling tot Harbers wel invulling geeft aan de verantwoordelijkheid van de klant, oftewel zijn vergewisplicht: dat hij of zij zich er van moet vergewissen dat degene die hij of zij betaalt voor seks meerderjarig is.

Innovatie

Het derde punt waar nog een slag te maken valt is innovatie. Er liggen tal van mogelijkheden om daders en de klant online te frustreren en slachtoffers te helpen. Dit kabinet investeert miljoenen in de aanpak van cybercrime, maar waarom steken we ons geld nu alleen maar in bijvoorbeeld drugs maar niet in mensenhandel? Gezien ook de onzichtbaarheid van een groot deel van de slachtoffers, zou de Kamer er goed aan doen om hierin verandering aan te brengen.

Lokprofielen

Gelukkig gebeurt er al wel wat. Zo voeren wij een aantal projecten uit, zoals WATCH Nederland. Naar aanleiding van meldingen die bij ons worden gedaan struinen we publieke bronnen op het internet af om te kijken of we meer opsporingsindicaties kunnen vinden zodat de politie de zaak weer kan oppakken. We plaatsen ook online  lokprofielen, waarmee  potentiële  klanten  worden  gevonden  en  gewaarschuwd. In de Slachtoffermonitor van de Nationaal Rapporteur staat: ‘Sinds de opening van het meldpunt in januari 2017 heeft WATCH Nederland ongeveer negentig meldingen aangeboden aan de politie en zijn mede naar aanleiding van informatie die is aangeleverd door WATCH Nederland zes strafrechtelijke onderzoeken mensenhandel gestart.’

Chatten met hulpverleners

Een ander project is ‘Chat met Fier’. Dit is één van de weinige instrumenten die een laagdrempelig platform biedt waar slachtoffers zelf anoniem hun verhaal kunnen doen. Ze chatten daar met professionele hulpverleners die een vertrouwensband proberen op te bouwen. Per jaar hebben we nu circa 20.000 chatgesprekken waarvan ongeveer 30% gaat over seksueel geweld en uitbuiting. Zo helpen we deze slachtoffers en maken we hen zichtbaar.

We werken hierbij samen met de overheid, maar nu is deze publiek-private samenwerking nog de uitzondering op de regel. Wat ons betreft wordt dat straks eerder regel dan uitzondering.

Shamir Ceulers, Iara de Witte & Hilde Neels

Namens de Coalitie tegen Seksuele Kinderuitbuiting (een samenwerkingsverband tussen CKM-Fier, Defence for Children-ECPAT en Terre des Hommes)

Meer informatie

De aanpak van mensenhandel stagneert, artikel in het Nederlands Dagblad d.d. 24 april 2019