Op dit moment zijn er 200 miljoen meisjes en vrouwen wereldwijd die zijn besneden. In 2020 lopen 4,1 miljoen meisjes en vrouwen het risico om ook slachtoffer van deze ingreep te worden. Hoewel er steeds meer weerstand is tegen meisjesbesnijdenis, neemt het aantal meisjes die besnijding ondergaan nog steeds toe, doordat de wereldpopulatie groeit. Het United Nations Population Fund (UNFPA) schat in haar recent verschenen State of the World Population rapport dat in 2030 het aantal risico lopende meisjes stijgt naar 4.3 miljoen. Dat is zeer zorgelijk, aangezien op grond van het VN-Kinderrechtenverdrag staten verplicht zijn om alle traditionele gebruiken die schadelijk zijn voor de gezondheid van kinderen af te schaffen. Daarnaast stelt Duurzaam Ontwikkelingsdoel 5.3 onder andere dat meisjesbesnijdenis uit de wereld geholpen dient te worden voor 2030.

UNFPA heeft in juni 2020 het rapport ‘Against my will, defying the practices that harm women and girls and undermine equality’ uitgebracht, dat naast genderongelijkheid en kinderhuwelijken, over meisjesbesnijdenis gaat. Meisjesbesnijdenis treft voornamelijk meisjes onder de 15 jaar. Het komt met name voor in plattelandsgebieden in landen in Afrika, het Midden-Oosten en delen van Azië, maar ook bijvoorbeeld bij de inheemse volken in Colombia. Door een groei in migratie, is het echter niet langer begrensd tot landen in deze gebieden. Zo wordt geschat dat er in Nederland 41.000 vrouwen wonen die besneden zijn. Er zijn momenteel 22 landen waar meisjesbesnijdenis wettelijk verboden is. Slechts drie daarvan hebben ook wetgeving wat grensoverschrijdend besnijden strafbaar maakt. Meisjes, vrouwen en traditionele beoefenaars trekken de grens over naar buurlanden, om zo vervolging onder nationale wetgeving te vermijden.

Meisjesbesnijdenis diepgeworteld

Meisjesbesnijdenis is een effect van verschillende sociale, culturele, economische en religieuze factoren. Het is, zoals UNFPA aangeeft, diepgeworteld in genderongelijkheid. Redenen die worden aangedragen om meisjes te besnijden zijn dat het de vruchtbaarheid van meisjes verbetert, dat het vrouwelijk libido vermindert en het seksuele genot van de man juist verhoogt, dat meisjes en vrouwen hierdoor minder vreemdgaan en dat het bijdraagt aan het verbeteren van vrouwelijk hygiëne. Deze redenen dragen bij aan het beeld dat meisjes huwbaarder zijn als ze besneden zijn. Het impliceert een drang om de seksualiteit van meisjes en vrouwen te beteugelen en richt een focus op de huwbaarheid en vruchtbaarheid van vrouwen en meisjes, terwijl dit niet op dezelfde wijze geldt voor jongens en mannen. Moeders, of andere oudere vrouwen binnen de gemeenschap, zijn vaak degenen die de ingreep uitvoeren. Ondanks dat zij (soms) weten van de nadelige effecten van meisjesbesnijdenis, blijven ze dit doen doordat de praktijk zo diep zit ingebed in hun gemeenschap. Ze geloven dat dit het juiste is voor hun dochter, vaak ook omdat voornamelijk de moeders zelf niet weten wat de gevaren zijn van meisjesbesnijdenis. Voor families die hun dochters schoolkosten, eten of andere basisvoorzieningen niet kunnen betalen, is een (kind)huwelijk een oplossing voor financiële lasten. Meisjesbesnijdenis vergroot de huwbaarheid van meisjes. Ook is de sociale druk binnen gemeenschappen op huwen en besnijdenis vaak groot.

Nadelige effecten meisjesbesnijdenis

Meisjes die zijn besneden ondervinden niet alleen gezondheidsproblemen op korte termijn, maar ook op latere leeftijd hebben zij nog steeds last van de ingreep. Korte termijn problemen zijn onder andere overmatig bloeden, infecties, mentale gezondheidsproblemen en ze kunnen er zelfs aan overlijden. Gezondheidsproblemen op lange termijn zijn bijvoorbeeld pijn bij het plassen, problemen bij menstruatie, seksuele gezondheidsproblemen en complicaties bij het bevallen. Eén van de gevaren die er nu speelt is dat meisjesbesnijdenis wordt uitgevoerd door medische professionals, onder het mom dat het meisjes beschermt, aangezien ze besneden worden in een steriele omgeving. Het is echter niet zo dat dit de korte of lange termijn gezondheidsproblemen daadwerkelijk voorkomt.

Oplossingen United Nations Population Fund

UNFPA draagt in het rapport een aantal oplossingen aan om meisjesbesnijdenis uit de wereld te helpen:

• Multisectoriële aanpak waardoor individuele huishoudens, de gemeenschap, instituties en beleidsmakers worden geïnformeerd over de gevaren van meisjesbesnijdenis.
• Gemeenschapsideeën veranderen zodat sociale en gender normen rondom meisjesrechten, seksualiteit, lichamelijke integriteit, en huwelijk en vruchtbaarheid veranderen. Hierbij is het van belang dat open gesprekken tussen meisjes en jongens, en tussen mannen en vrouwen worden bevorderd en dat taboes worden doorbroken op thema’s rondom seksualiteit en reproductie. Daarnaast is het belangrijk om traditionele en religieuze leiders te betrekken, zodat zij hun achterban kunnen overtuigen om de praktijk achter zich te laten.
• Participatie van lokale gemeenschappen en meisjes en vrouwen die slachtoffer zijn geweest van meisjesbesnijdenis is van belang voor het maken en implementeren van beleid.
• Overheden dienen het VN-Kinderrechtenverdrag en Duurzaam Ontwikkelingsdoel 5.3 na te leven en zodoende nationale wetgeving in te voeren en te implementeren die meisjesbesnijdenis strafbaar maakt.
• Correcte gegevens en cijfers van meisjesbesnijdenis dienen beschikbaar te zijn voor overheden om goed geïnformeerde beslissingen te maken voor passende beleidsmaatregelen.
• Landen moeten hun wetgeving uitbreiden om ook grensoverschrijdende meisjesbesnijdenis strafbaar te maken, om zo alle meisjes te beschermen.

Defence for Children-ECPAT onderschrijft het UNFPA rapport en zet zich in om meisjesbesnijdenis tegen te gaan. Dit doen wij zowel binnen het Platform 6/2 in Nederland en met de Girls Advocacy Alliance op internationaal niveau. Binnen dit programma ligt de focus enerzijds op wetswijzigingen en betere implementatie en naleving van bestaande wetten en conventies. Anderzijds richt het programma zich op normverandering op lokaal niveau, waarbij jonge meisjesrechtenverdedigers en progressieve traditionele en religieuze leiders een belangrijke rol spelen in het overtuigen van hun achterban om de praktijk af te schaffen.

Meer informatie

• UNFPA rapport: ‘Against my will, defying the practices that harm women and girls and undermine equality’
• Meisjesbesnijdenis treft voornamelijk meisjes onder de 15 jaar 
• In Nederland zijn naar schatting 41.000 vrouwen besneden 
• Zorgelijk: medische professionals voeren nu ook meisjesbesnijdenis uit
• Girls Advocay Alliance Programma
• Platform 6/2