Daling aantal kinderen in armoede, maar structureel beleid na 2025 ontbreekt
Uit de meest recente Macro Economische Verkenning (MEV) van het Centraal Planbureau (CPB) blijkt dat het percentage kinderen dat in armoede opgroeit, dit jaar en volgend jaar aanzienlijk zal dalen. Waar in 2022 nog 7,1% van de kinderen in Nederland (ongeveer 230.000) in armoede leefde, daalt dit percentage in 2025 naar verwachting tot 4,6% (ongeveer 145.000 kinderen).
Op het eerste gezicht lijkt dit goed nieuws, maar er kleven belangrijke onzekerheden aan deze positieve ontwikkeling. Zo wordt verwacht dat, zonder verder overheidsbeleid, het percentage kinderen dat in armoede leeft na 2025 weer zal stijgen.
Tijdelijke maatregelen
De daling in armoede onder kinderen kan grotendeels worden toegeschreven aan tijdelijke beleidsmaatregelen. Eén van de belangrijkste daarvan is de verhoging van het kindgebonden budget, een tegemoetkoming die gezinnen met een laag inkomen ondersteunt. Hoewel deze maatregel op korte termijn verlichting biedt, is het onduidelijk hoe lang dit beleid standhoudt.
Volgens het CPB zal de armoede onder kinderen na 2025 weer licht toenemen tot 4,9% als er geen aanvullende structurele maatregelen worden getroffen. Dit betekent dat het percentage kinderen dat in armoede opgroeit weer opnieuw onder de gestelde ondergrens zal zakken. In het hoofdlijnenakkoord is opgenomen dat het kabinet ernaar streeft om de (kinder-)armoedecijfers niet uit te laten komen boven het referentiejaar 2024 (4,7%).
Kwetsbare groepen en onzekere toekomst
Een andere belangrijke factor die onzekerheid brengt over de toekomst van armoede onder kinderen, is de zogenaamde envelop kwetsbare groepen uit het hoofdlijnenakkoord van het kabinet. Dit betreft een bedrag dat is gereserveerd om kwetsbare groepen te ondersteunen, maar de precieze invulling en bestemming van dit geld zijn nog niet duidelijk. Het wachten is op het uitgewerkte regeerprogramma en de presentatie van de begroting op Prinsjesdag. Ook de invoering van een nieuwe armoededefinitie volgend jaar kan de statistieken en de aanpak van armoede onder kinderen veranderen, maar de effecten hiervan zijn nog niet bekend.
De effecten van armoede op kinderen en hun rechten
Kinderen hebben recht op de best mogelijke ontwikkelingskansen. Armoede heeft verregaande gevolgen voor kinderen en hun ontwikkeling. Kinderen die opgroeien in een gezin met een laag inkomen hebben een verhoogde kans op fysieke en mentale gezondheidsproblemen. Ze presteren vaak slechter op school en lopen een groter risico op sociale isolatie. Daarnaast groeien deze kinderen op in een omgeving die hun ontwikkeling beperkt en hen blootstelt aan grotere risico’s, zoals kindermishandeling en verwaarlozing. Armoede kan daarmee een risico vormen voor de verwezenlijking van ook andere kinderrechten die kinderen hebben, waaronder het recht op onderwijs en bescherming tegen geweld, uitbuiting en misbruik.
Een vicieuze cirkel van armoede kan zich vormen: kinderen die in armoede opgroeien, hebben vaak een lagere kans om uit die armoede te ontsnappen wanneer ze volwassen worden. Dit leidt tot een intergenerationele overdracht van armoede, waarbij kinderen in dezelfde kwetsbare omstandigheden belanden als hun ouders.
Noodzaak voor structureel beleid
Defence for Children Nederland uitte herhaaldelijk haar zorgen over de kwetsbare positie van kinderen in armoede. De recente cijfers laten een noodzakelijke verbetering zien. Het is cruciaal dat de overheid zich blijft inzetten om armoede onder kinderen structureel te verminderen, zodat kinderen een eerlijke kans krijgen op een gezonde en kansrijke toekomst.
Zonder dit structurele en preventieve beleid lopen duizenden kinderen het risico om (opnieuw) in armoede terecht te komen, met alle schadelijke gevolgen van dien. De huidige daling zou een aanmoediging moeten zijn voor langetermijnoplossingen, zodat geen enkel kind in Nederland in armoede hoeft op te groeien. Het is daarom van belang dat het kabinet zich gaat inspannen voor een visie en beleid vanaf 2026 en verder, waarbij wordt ingezet op het volledig uitbannen van armoede onder kinderen.