Op 1 december heeft de Tweede Kamer de motie aangenomen over de samenplaatsing van broers en zussen bij uithuisplaatsing. In de motie vraagt de Kamer de regering om een wetswijziging voor te bereiden om te zorgen voor een wettelijke verankering zodat broers en zussen bij een uithuisplaatsing zoveel mogelijk bij elkaar kunnen blijven. Tijdens het Wetgevingsoverleg Jeugd op 23 november werd de motie ingediend door de SP en GroenLinks naar aanleiding van de juridische analyse ‘Samenplaatsing van broers en zussen bij uithuisplaatsing: een gunst of kinderrecht?’ van Defence for Children. In dit rapport wordt opgeroepen om de Nederlandse wet aan te passen in lijn met internationale regelgeving.

Broers en zussen in helft gevallen niet samengeplaatst

Met SOS Kinderdorpen zet Defence for Children zich in voor het bevorderen van samenplaatsing van broers en zussen. In 2019 woonden 23.272 jeugdigen voor korte of langere tijd bij pleegouders (Factsheet Pleegzorg 2019). Uit een onderzoek van het Nederlands Jeugdinstituut (2015) blijkt dat broers en zussen ‘naar schatting’ in 50% van de gevallen niet samen geplaatst worden als zij gezamenlijk uit huis worden geplaatst. Ondanks dat er vooralsnog geen harde cijfers bekend zijn over het aantal broers en zussen dat (niet) samen geplaatst is na een  uithuisplaatsing, kan worden afgeleid dat het gescheiden plaatsen een grote groep kinderen treft.

Op politieke agenda

In oktober zijn door zowel coalitie- als oppositiepartijen vragen gesteld over het gescheiden plaatsen van broers en zussen. Het onderwerp staat al langer op politieke agenda. In juni 2019 is een motie met daarin het verzoek om nader onderzoek te doen naar de aard en omvang van gescheiden plaatsingen van broers en zussen en naar de wenselijkheid van een wettelijke verankering unaniem aangenomen door de Tweede Kamer. Dit onderzoek heeft nog niet plaatsgevonden. In de tussentijd heeft Defence for Children een juridische analyse uitgevoerd naar het belang van een wettelijke verankering van het samenplaatsen van broers en zussen bij uithuisplaatsing.

Samenplaatsen, tenzij

Defence for Children vindt dat bij een ingrijpende gebeurtenis als een uithuisplaatsing standaard moet worden getoetst of het in het belang is van de broers en zussen om samen geplaatst te worden. Kinderen mogen alleen van elkaar gescheiden worden als dat in het belang van (één van) hen is. Een dergelijk toetsmoment op basis van een ‘samen, tenzij’-beginsel staat nu niet in de wet. Uit de juridische analyse van Defence for Children blijkt dat het ontbreken van een wettelijke verankering een hiaat in onze wetgeving betreft. Het scheiden van broers en zussen bij een uithuisplaatsing (tenzij dat in hun belang is) levert strijd op met het VN-Kinderrechtenverdrag en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Broers en zussen hebben onderling ook recht op wettelijke bescherming tegen een inmenging in hun gezinsleven.

De noodzaak van een wettelijke verankering komt ook aan bod in een recent verschenen proefschrift van Kartica van der Zon verbonden aan de Universiteit Leiden. In het proefschrift ‘Pleegrechten voor kinderen’ pleit Van der Zon onder meer voor samenplaatsing van broers en zussen bij uithuisplaatsing én doet de aanbeveling dit in het Burgerlijk Wetboek op te nemen. Het pleidooi voor een wettelijke verankering komt daarmee ook vanuit de wetenschap.

Praktische belemmeringen

Defence for Children is zich ervan bewust dat wettelijke verankering op zichzelf niet voldoende is. Er zijn immers ook praktische belemmeringen die ertoe leiden dat broers en zussen van elkaar worden gescheiden, zoals het tekort aan pleeggezinnen en gezinshuizen waar broers en zussen samen terecht kunnen. Om de problematiek rondom het gescheiden uit huis plaatsen van broers en zussen op te lossen is het enerzijds noodzakelijk om een recht op samenplaatsing van broers en zussen te verankeren in de nationale wet. Met de aangenomen motie wordt hierin een eerste stap gezet. Daarnaast moeten de belemmeringen in de praktijk worden aangepakt. Ook daar ligt volgens het VN-Kinderrechtenverdrag een belangrijke taak voor de overheid.

Meer informatie

• Motie over niet-gescheiden uithuisplaatsing van broers en zussen wettelijk verankeren
• Analyse ‘Samenplaatsing van broers en zussen bij uithuisplaatsing: een gunst of kinderrecht? 
• Proefschrift Kartica van der Zon ‘Pleegrechten voor (pleeg)kinderen’
• Waarom samenplaatsing van broers en zussen bij uithuisplaatsing belangrijk is