Vandaag is staatssecretaris Dijkhoff van Veiligheid en Justitie met zijn beleidsreactie gekomen op het rapport 'De toekomst van de keten voor interlandelijke adoptie' van adviesbureau Andersson Elffers Felix (AEF), en het advies 'Bezinning op Interlandelijke Adoptie' van de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ). Het RSJ heeft in november vorig jaar geadviseerd om te stoppen met interlandelijke adoptie. Defence for Children – ECPAT vindt dat de staatssecretaris een aantal sterke veranderingen moet doorvoeren in de adoptieketen, maar ziet op een aantal fundamentele punten geen verbetering in de voorgestelde aanpassingen.

Defence for Children - ECPAT verwelkomde het RSJ rapport en herkent de geïdentificeerde knelpunten bij adoptie. Met name de invloed van financiële prikkels op adoptie en de problemen rond het toepassen van het subsidiariteitsbeginsel. Kinderbeschermingssystemen versterken in de landen van herkomst van adoptiekinderen is het meest in overeenstemming met het VN-Kinderrechtenverdrag.

Aanpassingen adoptieprocedure

1. Normenkader: het subsidiariteitsbeginsel

De Centrale autoriteit internationale kinderaangelegenheden (Ca) stelt een normenkader op, onder meer ten aanzien van de invulling van het subsidiariteitsbeginsel. De verschillen in duiding van het subsidiariteitsbeginsel baart Defence for Children – ECPAT zorgen. Vaak wordt gesteld dat dit beginsel inhoudt dat er eerst gekeken moet worden naar de mogelijkheden om het kind binnen het eigen gezins- of familieverband onder te brengen, dan naar binnenlandse adoptie en pas als dat niet kan naar buitenlandse adoptie. Echter, bij deze uitleg wordt voorbijgegaan aan andere vormen van alternatieve zorg in het land van herkomst, zoals pleegzorg en geschikte residentiële zorg. Het VN-Kinderrechtenverdrag noemt deze vormen van zorg nadrukkelijk, en stelt dat enkel tot interlandelijk adoptie over mag worden gegaan wanneer het kind op geen enkele passende wijze verzorgd kan worden in het land van herkomst. De huidige interlandelijke adoptiepraktijk gaat daar vaak aan voorbij. 

2. Beter zicht en controle op de 'voorkant' van adoptietraject 

De Ca zal beter zicht moeten krijgen op de 'voorkant' van het adoptietraject in de zogenaamde zendende landen. Defence for Children – ECPAT juicht deze maatregel toe als dit ertoe leidt dat er beter zicht komt op de naleving van het subsidiariteitsbeginsel. Ook is het belangrijk om te controleren of er sprake is van financiële prikkels die hebben geleid tot de adoptiebeslissing. 

3. Stoppen met adopties uit VS, EU-landen en China

Het RSJ heeft bovendien geadviseerd per direct te stoppen met adoptie uit de VS, EU-landen en China. De staatssecretaris geeft aan dit niet nodig te achten. Wel hebben adopties uit China zijn kritische aandacht in verband met beperkte mogelijkheid tot toezicht. Defence for Children – ECPAT begrijpt de conclusie met betrekking tot de VS en EU-landen niet, en volgt het advies van de RSJ: het is niet aannemelijk dat kinderen uit de VS en EU-landen op geen enkele passende wijze in deze landen kunnen worden verzorgd. Daarbij is de VS het land dat zelf de meeste adoptiekinderen ontvangt. In de beleidsreactie wordt niet toegelicht hoe bij adopties uit de VS wordt voldaan aan de principes en uitgangspunten zoals vermeld in de huidige wet- en regelgeving.

Defence for Children – ECPAT hoopt dat in de aanpassingen in de adoptieprocedure het subsidiariteitsbeginsel van het VN Kinderrechtenverdrag wordt overgenomen. Ingevolge het VN-Kinderrechtenverdrag is interlandelijk adoptie slechts een optie wanneer andere lokale vormen van alternatieve zorg (formeel of informeel) niet beschikbaar zijn of niet voldoen. Tevens mag interlandelijke adoptie alleen plaatsvinden als het aantoonbaar in het belang is van het kind.

Lees meer

Brief Toekomst interlandelijke adoptie aan de Tweede Kamer, d.d. 31 januari 2017