Ruim een half miljoen Nederlandse huishoudens hebben grote moeite om de energierekening te betalen. Dat staat in een op 21 september 2021 door TNO gepubliceerd onderzoek, getiteld ‘De feiten over energiearmoede in Nederland’. Er is volgens TNO sprake van energiearmoede als huishoudens hoge energiekosten, geen goed geïsoleerde woning en een laag inkomen hebben. Daarnaast laat het Nibud weten dat 2022 een somber jaar wordt voor mensen die moeilijk rond kunnen komen: gezinnen in de bijstand zullen in 2022 minder te besteden hebben. Het Nibud concludeert dit na bestudering van de op Prinsjesdag gepresenteerde Miljoenennota. Voor Defence for Children is deze berichtgeving reden tot zorg: “Het feit dat in de Rijksbegroting bovendien bekend is gemaakt dat de kinderbijslag voor de jaren 2022 en 2023 niet wordt geïndexeerd, is voor ons onbegrijpelijk. Dit valt absoluut niet te rijmen met het willen bestrijden van armoede onder kinderen,” zegt Eva Huls, advocaat-in-dienstbetrekking bij Defence for Children.

Energiearmoede

Uit de analyse van TNO blijkt dat van de 550.000 energiearme huishoudens ongeveer de helft én een relatief laag inkomen én een woning met lage energiekwaliteit én hoge energiekosten hebben. Eenoudergezinnen zijn daarbij sterk oververtegenwoordigd. Het onderzoek laat ook zien dat het verschil in energiekosten tussen huishoudens groot is. Gemiddeld geven huishoudens ongeveer vijf procent van hun inkomen uit aan energiekosten, maar voor energiearme huishoudens is dit dertien tot twintig procent. Dit komt onder meer door de hoge gasprijzen. Daarbij is het voor veel huishoudens niet mogelijk om hun huis beter te isoleren, want ongeveer 75 procent van de energiearme huishoudens huurt de woning van een woningcorporatie. Voor het verduurzamen van de woning zijn zij afhankelijk van de verhuurder. TNO schat ook in dat er ongeveer 140.000 huishoudens zijn die vanwege financiële problemen minder energie consumeren dan ze zouden willen, de zogenoemde ‘verborgen energiearmoede’. Wat opvalt is dat energiearmoede, in tegenstelling tot inkomensarmoede, niet hoofdzakelijk voorkomt in grote gemeenten. Dat blijkt uit een interactieve kaart op de website van het onderzoeksinstituut.

Bijstandsgerechtigden verliezen koopkracht in 2022

Het Nibud heeft op grond van 117 voorbeeldhuishoudens koopkrachtberekeningen gemaakt. Koopkracht is het verschil tussen inkomen en uitgaven. Gekeken naar de meest kwetsbare groep, de bijstandsgerechtigden, valt op dat die groep er in koopkracht op achteruitgaat. De bijstandsgerechtigde gezinnen met kinderen verliezen, afhankelijk van de situatie, vier tot zes euro aan koopkracht per maand.

Zorgen

Via de Kinderrechtenhelpdesk signaleerden we dat bij gezinnen met kinderen sprake kan zijn van zogenoemde waterarmoede: zij worden afgesloten van het water vanwege financiële problematiek. Nu komt daar energiearmoede bij. De berichtgeving vanuit TNO en het Nibud baart Defence for Children dan ook enorm zorgen. Positief is dat tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen een motie is aangenomen om de energiekosten voor burgers via het belastingstelsel te verzachten. Dit is echter geen structurele oplossing voor veel gezinnen die financieel klem zitten en afhankelijk zijn van anderen om hun situatie te veranderen, zoals de gezinnen die een huurwoning hebben. Gezinnen met kinderen met een laag inkomen vallen hier per definitie onder.

Oproepen

Defence for Children sluit zich aan bij de oproep van TNO om toe te werken naar een rechtvaardig energiesysteem. Veel huishoudens kunnen hun energierekening nu al niet of nauwelijks betalen. Daarom moeten de kosten voor de energietransitie eerlijk worden verdeeld over burgers en bedrijven. Ook onderschrijft Defence for Children de oproep van het Nibud om de bijstand te verhogen. Tot slot roepen we als kinderrechtenorganisatie Tweede Kamerleden op zich te verzetten tegen het niet indexeren van de kinderbijslag. Het afwentelen van de kosten van investeringen in de betreffende uitvoeringsorganisaties zal de meest kwetsbare groepen bij de huidige stand van zaken het hardste raken. Dat kan en mag niet de bedoeling zijn.

Meer informatie:

• Het TNO-onderzoeksrapport ‘De feiten over energiearmoede in Nederland’
• Het persbericht van het Nibud over de koopkracht in 2022
• Lees meer over waterarmoede in ons waterdossier