Scholensluiting en vaccinaties voor 5 - 12 jarigen: het kinderrechtenkader
Door de verschillende maatregelen die (dreigen te) worden genomen om het coronavirus te bestrijden, krijgen we te maken met kinderrechtelijke vragen. Het tijdelijk sluiten van de scholen en het beschikbaar stellen van een vaccin voor kinderen tussen de vijf en twaalf jaar zijn gevoelige kwesties nu verschillende belangen en rechten met elkaar schuren. Als kinderrechtenorganisatie wil Defence for Children op basis van het VN-Kinderrechtenverdrag nuancering aanbrengen in dit debat.
Scholensluiting
Om het aantal coronabesmettingen in te dammen, wordt er opnieuw gesproken over een scholensluiting. Defence for Children stelt voorop dat een scholensluiting niet in het belang van kinderen is en een beperking van hun kinderrechten met zich meebrengt. Veel, en met name kwetsbare kinderen, ondervinden nadelige gevolgen van een scholensluiting.
Kinderrechten mogen echter worden beperkt als de beperking een legitiem doel dient – zoals het beschermen van de volksgezondheid – en wanneer de beperking een wettelijke basis heeft. Daarnaast moet een beperking in verhouding staan tot het doel dat de overheid met de beperking wil bereiken en er moet onderzocht worden of er minder ingrijpende alternatieven voorhanden zijn om dit doel te bereiken. Mochten er echt geen gepaste alternatieven zijn voor een scholensluiting, dan wil Defence for Children benadrukken dat een nieuwe scholensluiting met voldoende waarborgen moet worden omkleed en dat er een heldere belangenafweging moet worden gemaakt waarbij het belang van het kind een eerste overweging vormt. Een scholensluiting mag bovendien niet langer duren dan strikt noodzakelijk.
Het laatste criteria waar een scholensluiting vanuit kinderrechtelijk perspectief aan moet voldoen is dat van non-discriminatie. Sommige kinderen lopen risico op achterstand in hun ontwikkeling als ze onderwijs niet op school kunnen volgen. De overheid heeft de plicht ervoor te zorgen dat er geen (grotere) kansenongelijkheid ontstaat door de scholensluiting en dat kinderen die vanwege hun kwetsbaarheid of achterstand fysiek onderwijs nodig hebben, dit kunnen blijven volgen.
Vaccinaties vijf- tot twaalf jarigen
Op grond van het VN-Kinderrechtenverdrag heeft ieder kind het recht op de best mogelijke gezondheid en gezondheidszorg. De coronapandemie beïnvloedt de (fysieke en psychische) gezondheid van kinderen. Defence for Children benadrukt dat het belang van kinderen voorop moet staan bij het nemen van een beslissing over eventuele beschikbaarstelling van het coronavaccin voor de groep vijf- tot twaalfjarigen. Op 3 december 2021 adviseerde de Gezondheidsraad het (aangepaste) vaccin te gebruiken voor kinderen uit deze leeftijdscategorie die een verhoogd medisch risico hebben. Het (demissionaire) kabinet komt deze week met een reactie. Over de eventuele vaccinatie van gezonde kinderen tegen corona brengt de Gezondheidsraad binnenkort een advies uit. De afweging is complex, zei Bart-Jan Kulberg, voorzitter van de raad in De Gelderlander. Deze kinderen vertonen in verreweg de meeste gevallen geen of slechts milde symptomen, zoals neusverkoudheid, hoofdpijn en vermoeidheid, zo staat er in het advies van 3 december.
Het doel van vaccinatie van gezonde vijf- tot twaalfjarigen is mede gelegen in de bescherming van volwassenen. Defence for Children benadrukt dat het niet in het belang van (gezonde) kinderen en jongeren zou zijn wanneer zij enkel gevaccineerd worden om volwassenen te beschermen, met andere woorden: wanneer zij ‘als instrument’ worden gebruikt. Bij de beslissing om het vaccin beschikbaar te stellen voor vijf- tot twaalfjarigen spelen echter ook andere belangen die moeten worden meegewogen en inzichtelijk gemaakt, waaronder het recht op onderwijs (voorkomen dat scholen moeten sluiten), het recht op spel en recreatie (voorkomen dat sportverenigingen of recreatiegelegenheden moeten sluiten) en de plicht van de overheid om de volksgezondheid te beschermen. Defence for Children benadrukt daarom het belang van een goede en inzichtelijke belangenafweging die voldoet aan de eisen van proportionaliteit en subsidiariteit.
Als het coronavaccin mag worden aangeboden aan kinderen tussen de vijf en twaalf jaar, al dan niet in het kader van het rijksvaccinatieprogramma, dan is het vervolgens aan de ouders of voogd om een beslissing te nemen die het belang van hun kind het beste dient. Het is afhankelijk van de belangenafweging in individuele situaties of een vaccinatie in het belang van het kind is. Bij de belangenafweging moeten ouders ook de mening van het kind betrekken. Zowel ouders, de voogd als het kind zelf hebben recht op toegang tot objectieve en leeftijdsadequate informatie op basis waarvan zij vervolgens een besluit kunnen nemen. Defence for Children wil nogmaals het belang van dit recht op informatie benadrukken. Te vaak zien kinderen en jongeren door de bomen het bos niet meer als gevolg van de veelheid aan (gekleurde) informatie die online circuleert. Hier ligt een taak voor de overheid, maar tot op heden heeft die er in onze ogen onvoldoende aandacht aan besteed.