Op gesprek bij de kinderrechter

Als de kinderrechter een belangrijke beslissing neemt over het leven van een kind, is hij verplicht een kind van 12 jaar en ouder in de gelegenheid te stellen zijn mening te geven door middel van een zogenoemd ‘kindgesprek’. Dit kan ook schriftelijk als het kind dat liever doet. Een kind jonger dan 12 jaar mag ook zijn mening geven, maar hij is hiertoe niet verplicht.

De kinderrechter nodigt een kind bijvoorbeeld uit als beslist moet worden wat de hoofdverblijfplaats wordt van het kind na de scheiding van zijn ouders. Ook kan het gaan om een ondertoezichtstelling en uithuisplaatsing van het kind. Wanneer een kind een uitnodiging ontvangt voor een kindgesprek, mag het kind zelf beslissen of hij hier naartoe wil. Een kind is dit niet verplicht. Het kind kan ook, als het niet naar de rechtbank wil, zijn mening geven via een brief of e-mail.

De kinderrechter hoeft een kind niet uit te nodigen op kindgesprek als het gaat om het levensonderhoud van een kind jonger dan 16 jaar of als het gaat om een spoedondertoezichtstelling en -uithuisplaatsing. In dit laatste geval moet het kind wel binnen twee weken alsnog de kans krijgen zijn mening te geven aan de kinderrechter.

Een kind kan niet zomaar naar de kinderrechter stappen. In principe moet(en) de ouder(s) met gezag of de voogd dit namens het kind doen omdat zij de wettelijk vertegenwoordigers zijn. In sommige situaties kan een kind wel zelf een kindgesprek aanvragen, bijvoorbeeld door het schrijven van een brief of e-mail aan de kinderrechter of een telefoontje aan de rechtbank. Dit wordt de informele rechtsingang genoemd. Wat het kind aan de rechter kan vragen en of het wordt uitgenodigd voor een kindgesprek, is afhankelijk van de leeftijd.

Een kind dat jonger is dan 12 jaar kan informeel om het volgende vragen bij de kinderrechter, waarbij de rechter beslist het kind uit te nodigen, maar is daartoe niet verplicht:

• Wijzigen gezag
  Een kind kan de kinderrechter vragen het gezag van de ouders aan te passen. Na de scheiding van de ouders kan een kind bijvoorbeeld vragen of voortaan één in plaats van allebei de ouders het gezag hebben. Ook kan het kind de kinderrechter vragen zijn hoofdverblijfplaats te wijzigen.
  
  
• Vaststellen, wijzigen of stopzetten van een omgangsregeling
  Een kind kan de kinderrechter vragen om het vaststellen, wijzigen of stopzetten van een omgangsregeling. Dit kan gaan om de omgangsregeling met (één van) de ouders, maar ook met anderen met wie het kind een hechte band heeft. Denk aan broers en zussen of grootouders.
• Vaststellen, wijzigen of stopzetten van een informatie- en consultatieregeling
  Een kind kan de kinderrechter vragen om het vaststellen, wijzigen of stopzetten van een informatie- en consultatieregeling. Dit is een regeling waarin ouders met elkaar hebben afgesproken hoe vaak en op welke manier zij elkaar informatie geven over belangrijke zaken die met de opvoeding en verzorging van het kind te maken hebben.
• Benoeming van een bijzondere curator
  Een kind kan de kinderrechter vragen een bijzondere curator te benoemen als er een conflict is tussen het kind en (één van) de ouders met gezag of voogd. In sommige gevallen kan er ook een bijzondere curator worden benoemd als er een conflict is en het belang van het kind daardoor in de knel komt. De bijzondere curator komt op voor de belangen van het kind, zowel binnen als buiten de rechtszaal. Meer informatie over de bijzondere curator is hier terug te lezen.

Een kind dat ouder is dan 12 jaar kan dezelfde informele verzoeken doen als een kind dat jonger is dan 12 jaar. Daarnaast mag een kind dat ouder is dan 12 jaar ook formele verzoeken doen waarvoor het kind geen advocaat nodig heeft. Het kind zal hierbij standaard worden uitgenodigd voor een kindgesprek met de kinderrechter:

• Verzoek om de ondertoezichtstelling op te heffen
  Een kind dat 12 jaar of ouder is en onder toezicht staat van een gecertificeerde instelling, kan de kinderrechter vragen de ondertoezichtstelling op te heffen als hij vindt dat niet langer voldaan is aan de grond voor de ondertoezichtstelling.
• Verzoek om een schriftelijke aanwijzing vervallen te laten verklaren
  Een kind kan de kinderrechter vragen een schriftelijke aanwijzing gedeeltelijk of helemaal vervallen te laten verklaren. Een schriftelijke aanwijzing kan worden gegeven door de jeugdbeschermer. De jeugdbeschermer kan een schriftelijke aanwijzing geven als de ouders en/of het kind niet instemmen met het plan van aanpak van de ondertoezichtstelling of hieraan niet of onvoldoende meewerken.
• Verzoek om de uithuisplaatsing te beëindigen of te bekorten
  Een kind van 12 jaar of ouder kan de kinderrechter vragen de uithuisplaatsing te beëindigen of de duur ervan in te korten. Het kind moet dan laten zien dat de omstandigheden gewijzigd zijn waardoor de uithuisplaatsing niet langer nodig is.

Kinderen van 16 of 17 jaar mogen dezelfde informele en formele verzoeken indienen als kinderen jonger en ouder dan 12 jaar. Daarnaast mogen zij nog een aantal extra formele verzoeken doen bij de kinderrechter, zoals:

• Handlichting aanvragen
  Een kind van 16 of 17 jaar oud dat een bedrijf heeft of wil starten, kan een handlichting vragen bij de rechtbank. De ouders met gezag of voogd moeten hier toestemming voor geven. Door de handlichting wordt het kind deels handelingsbekwaam. Dit betekent dat het kind niet steeds toestemming nodig heeft van zijn ouders met gezag of voogd als het rechtshandelingen wil verrichten voor zijn bedrijf.
• Meerderjarigverklaring van minderjarige (aanstaande) moeder
  Een (aanstaande) moeder van 16 of 17 jaar kan met behulp van een advocaat de kinderrechter vragen meerderjarig verklaard te worden. Op die manier kan de minderjarige moeder onder meer zelf het gezag over haar kind uitoefenen zodat zij belangrijke beslissingen voor en over haar kind kan nemen. Ook krijgt de moeder dan alle andere rechten en plichten van een meerderjarige.

Voor hulp bij het schrijven van een brief aan de kinderrechter, kan een kind gratis de hulp vragen van de Kinder- en Jongerenrechtswinkel (KJRW). Bij de KJRW werken vrijwilligers die het kind helpen bij het opstellen van de brief en ervoor zorgen dat de brief aan de rechtbank wordt verstuurd. Klik hier voor meer informatie over de KJRW en om een KJRW in de buurt te zoeken. 

Het kindgesprek vindt plaats op de rechtbank en duurt meestal zo’n 10-15 minuten. De ouders of verzorgers van het kind mogen mee, maar mogen niet bij het gesprek aanwezig zijn. Een kindgesprek kan best spannend zijn. Daarom heeft de rechtspraak een filmpje ontwikkeld voor kinderen zodat zij weten wat hen te wachten staat. Bekijk het filmpje hier:

Bekijk ook dit filmpje voor meer informatie! 

Nadat een kind een kindgesprek heeft gehad met de kinderrechter, zal de kinderrechter een beslissing nemen. Het kan zijn dat de kinderrechter besluit het verzoek van het kind toe te wijzen, maar de kinderrechter kan ook iets anders beslissen. Dat betekent niet dat de kinderrechter niet naar het kind heeft geluisterd, maar dat de kinderrechter vindt dat iets anders beter is voor het kind. De kinderrechter legt dit ook uit aan het kind.