Voorkom een gat in het detecteren van online kindermisbruik
Het aantal meldingen van online beeldmateriaal van kindermisbruik stijgt al jaren, aldus de politie in hun jaarverslag 2022. Dit komt vooral door betere detectie door bedrijven als Facebook, Google en Instagram. Vanaf augustus 2024 komt daar verandering in: dan loopt de tijdelijke wetgeving voor vrijwillige detectie af en kunnen deze bedrijven in Europa geen detectietools gebruiken om online misbruik op te sporen. Daardoor zal het aantal meldingen van misbruik afnemen en blijven slachtoffers en daders ongezien. De nieuwe permanente wetgeving die detectie wel mogelijk moet maken, is er nog niet. Het is een uitdaging om het juiste evenwicht tussen verschillende mensen- en kinderrechten te bepalen en dat leidt tot vertraging. Defence for Children – ECPAT Nederland vindt het belangrijk dat er geen gat valt in het detecteren van online kindermisbruik.
Detectie zorgt voor identificatie van slachtoffers en daders
In een blog van de Europese Commissie van 19 december worden de effecten van detectie op een rijtje gezet. Internetbedrijven detecteerden in 2022 in de Europese Unie meer dan 5 miljoen afbeeldingen van misbruik, video’s van misbruik en pogingen tot grooming. 70% daarvan was afkomstig uit berichten en chats. Op basis van deze detectie kunnen kinderen die het slachtoffer zijn van misbruik worden geïdentificeerd en geholpen. In Nederland ging dat vorig jaar om 222 kinderen. Eén van die kinderen was een baby, een meisje van 6 maanden oud, die door haar vader seksueel misbruikt werd. In Facebook Messenger werd beeldmateriaal van het misbruik gedetecteerd, waarna de politie het misbruik kon stoppen. META, het moederbedrijf van Facebook, heeft onlangs echter besloten Facebook Messenger volledig te versleutelen. In de toekomst kan beeldmateriaal zoals van deze baby daardoor niet worden gedetecteerd. Het misbruik kan dan nog jarenlang voortduren.
Het detecteren zorgt niet alleen voor identificatie van en hulp aan kinderen, maar leidt ook tot identificatie van daders. In Nederland werden vorig jaar 217 mensen veroordeeld voor online seksueel kindermisbruik, zo luidt de blog. Daarnaast bracht de Nederlandse politie vorige maand een waarschuwend huisbezoek aan 150 mensen die beeldmateriaal van seksueel kindermisbruik downloadden. Deze opsporing is voor een groot deel dankzij meldingen van de online dienstverleners. In Frankrijk leidde een melding van Snapchat bijvoorbeeld tot een onderzoek naar 700 verdachten uit 73 landen die beeldmateriaal van kindermisbruik deelden.Er werden 31 arrestaties verricht. Detectie speelt dus een essentiële rol bij het opsporen van misbruik, het helpen van slachtoffers en het veroordelen van daders.
Tijdelijke wetgeving eindigt, aantal meldingen daalt drastisch
Het gebruik van detectietools voor het opsporen van online kindermisbruik door internetbedrijven - met daaropvolgend politieoptreden - eindigt vanaf augustus 2024 in de EU, wanneer de tijdelijke wet afloopt en de permanente wetgeving er niet komt. De Raad van Europa heeft nog geen standpunt ingenomen over het wetsvoorstel. Daardoor kunnen de onderhandelingen tussen de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Raad niet starten. De Europese Commissie heeft daarom verlenging van de tijdelijke wetgeving voorgesteld. Want wanneer er geen wetgeving is die vrijwillige detectie van online kindermisbruik mogelijk maakt, zal het aantal meldingen drastisch afnemen. Dit zagen we al eerder: bedrijven stopten in 2021 met detectie, omdat er juridische onduidelijkheid was. Het aantal meldingen halveerde. Dat betekent dat online kindermisbruik ongezien blijft. Zowel de kinderen die slachtoffer zijn en in het beeldmateriaal voorkomen, zoals de baby van 6 maanden, en de daders die hen dit aandoen worden niet opgespoord zodat het misbruikt gestopt kan worden.
Evenwicht tussen verschillende mensen- en kinderrechten
De voorgestelde wetgeving heeft impact op verschillende mensen- en kinderrechten. Er moet bijvoorbeeld een afweging worden gemaakt tussen het beschermen van de privacy van alle internetgebruikers – zowel kinderen als volwassenen - en het misbruik van dit recht wanneer er materiaal van seksueel kindermisbruik wordt bezeten en/of verspreid. Door de spanning hiertussen duurt het lang voordat politici en landen hun standpunten hebben bepaald.
Het is een uitdaging om het juiste evenwicht tussen verschillende mensen- en kinderrechten te bepalen, maar het VN-Kinderrechtenverdrag en de verdere uitleg door het VN-Kinderrechtencomité over kinderrechten in de digitale wereld bieden wel handvatten. Het VN-Kinderrechtencomité stelt onder meer dat het recht op bescherming en het recht op privacy in evenwicht dienen te zijn. Onder het mom van privacy kunnen private bedrijven geen bescherming bieden aan hen die seksueel misbruik materiaal van kinderen maken, bekijken of verspreiden. Overheden moeten zorgen dat er hiervoor passende handhavingsmechanismen zijn, die in overeenstemming zijn met de vereisten voor gegevensbescherming en -beveiliging en in evenwicht zijn met het recht op bescherming tegen schending van andere rechten van kinderen.
Defence for Children - ECPAT Nederland roept daarom op om de kinderrechtenbeginselen als uitgangspunt te nemen, het belang van het kind voorop te stellen en te waarborgen dat de rechten van alle kinderen adequaat worden beschermd. Lees hier meer over in onderstaande lobbybrief en onze input voor de publieke consultatie.
Toekomstbestendige wetgeving is nodig
We hebben wetgeving nodig om bedrijven te verplichten preventie voorop te stellen en maatregelen te nemen wanneer preventie faalt - en om ervoor te zorgen dat álle bedrijven hun verantwoordelijkheid nemen. Wat als de onderhandelingen over de voorgestelde wetgeving stuklopen? Tijdelijke wetgeving kan niet steeds worden verlengd. Technologie staat niet stil en online kindermisbruik gebeurt op grote schaal. Urgentie is geboden.
Permanente wetgeving zal nog vele jaren bepalen hoe online dienstverleners de bescherming van kinderen tegen online seksueel misbruik vormgeven. In de toekomst zullen er nieuwe technologieën worden ontwikkeld en zijn er innovaties op het gebied van kinderbescherming. Daarom vinden wij het belangrijk om geen technologie uit te sluiten, maar te zorgen voor goede waarborgen waarin fundamentele rechten zorgvuldig worden gewogen door rechtelijke autoriteiten. Wij vinden het daarnaast belangrijk dat er een continu proces bestaat waarin de impact van de wetgeving op alle kinderrechten structureel wordt onderzocht en structureel wordt getoetst of alle rechten van kinderen worden nageleefd.