Initiatiefwet over Duurzaam Internationaal Ondernemen
Op 27 oktober 2022 dienden de ChristenUnie, de Partij van de Arbeid, GroenLinks en de SP het wetsvoorstel Verantwoord en duurzaam internationaal ondernemen in bij de Tweede Kamer. Het voorstel is tot stand gekomen na consultatie met juristen, maatschappelijke organisaties, vakbonden en het bedrijfsleven. Defence for Children is een groot voorstander van het wetsvoorstel dat ervoor zorgt dat mensenrechten (waaronder kinderrechten) en het milieu in productieketens worden gerespecteerd. Wij ondersteunen de campagne #NuDoorpakken van de coalitie 'Initiatief Duurzaam & Verantwoord Ondernemen' (IDVO) waarin om steun voor het wetsvoorstel wordt gevraagd.
Wat staat er in het wetsvoorstel?
Het wetsvoorstel verplicht bedrijven maatregelen te nemen om misstanden in hun ketens te voorkomen en aan te pakken. Het gaat dan om mensenrechtenschendingen (bijvoorbeeld kinderarbeid of moderne slavernij), milieuschade (zoals ontbossing) en klimaatschade. Bedrijven moeten een proces van ‘gepaste zorgvuldigheid’ (due diligence) doorlopen, waarbij ze de risico’s op misstanden in hun waardeketens in kaart brengen en een plan van aanpak opstellen om die risico’s te voorkomen en te verhelpen. Bedrijven moeten vervolgens dit plan uitvoeren en de voortgang monitoren, en daarover transparant rapporteren. Als er schade is geleden, moeten bedrijven die herstellen of daaraan bijdragen. Dit systeem van gepaste zorgvuldigheid is tot in detail uitgewerkt in de OESO-richtlijnen voor multinationale ondernemingen, die in 2011 werden gepubliceerd. Een onafhankelijke toezichthouder ziet toe op de naleving van de wet.
Voor wie geldt het wetsvoorstel?
De verplichting tot het uitvoeren van gepaste zorgvuldigheid geldt vanaf juli 2024 voor alle bedrijven met meer dan 250 medewerkers en/of 40 miljoen euro omzet. Vanaf 2029 geldt de wet, afhankelijk van de evaluatie, ook voor bedrijven met meer dan 50 medewerkers en/of 8 miljoen euro omzet. Daarnaast voert het wetsvoorstel voor alle bedrijven een algemene zorgplicht in die mensenrechtenschendingen en milieuschade moet voorkomen. De Autoriteit Consument en Markt (ACM) is beoogd toezichthouder. Waar kan, geeft de toezichthouder bedrijven de ruimte zich te verbeteren, in plaats van direct een boete op te leggen.
Wat zijn de gevolgen voor bedrijven?
Koploperbedrijven die al bezig zijn met verantwoorde ketens krijgen met deze wet een steun in de rug. Ze hebben geen last meer van oneerlijke concurrentie van bedrijven die niet aan verantwoorde ketens werken. Voor de achterblijvende bedrijven betekent de wet dat zij werk moeten maken van het voorkomen van mensenrechtenschendingen en milieuschade als gevolg van hun activiteiten en waardeketens. Ook helpt deze wet leveranciers een vuist te maken tegen oneerlijke handelspraktijken van hun afnemers die bijdragen aan schendingen, zoals het betalen van te lage prijzen of het eisen van onredelijke levertijden.
Wat zijn de volgende stappen in het politieke proces?
Nu het wetsvoorstel Verantwoord en duurzaam ondernemen is ingediend, vindt eerst een schriftelijke behandeling in de Tweede Kamer plaats, met daarna een plenair debat en een stemming over het voorstel. Bij aanname in de Tweede Kamer herhaalt dit proces zich in de Eerste Kamer. Hoewel de procedure bekend is, is het tijdspad dat nog niet. De kamer bepaalt zelf in een volgende vergadering wanneer de eerste behandeling plaatsvindt. De voorziene invoeringsdatum is 1 juli 2024.