Het Nederlandse migratierecht houdt onvoldoende rekening met het belang van kinderen, zo stellen hersenprofessor Erik Scherder, hoogleraar Klinische Neuropsychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam en Elianne Zijlstra, universitair hoofddocent Orthopedagogiek aan de Rijksuniversiteit Groningen, in een recent opinieartikel in de Volkskrant.

Aanleiding is de dreigende uitzetting van de 11-jarige Mikael, geboren en getogen in Nederland. Hij dreigt te worden uitgezet naar Armenië, een land waar hij nog nooit is geweest. Deze situatie benadrukt de noodzaak van een kinderrechtentoets in de Vreemdelingenwet.

Kinderrechten onder druk

Mikael is één van de honderden gewortelde kinderen in Nederland. Gewortelde kinderen zijn kinderen die hier langer dan vijf jaar wonen, volledig geïntegreerd zijn, maar geen verblijfsvergunning hebben.

Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat gedwongen uitzetting naar een onbekend land vaak zeer schadelijk is voor hun ontwikkeling. Chronische stress, veroorzaakt door dreigende uitzetting, heeft aantoonbare negatieve effecten op de hersenontwikkeling van deze kinderen.

Traumatische ervaringen bij gedwongen uitzetting

De manier waarop gedwongen uitzettingen plaatsvinden zijn traumatisch voor kinderen. Ze worden onverwacht in alle vroegte door de politie opgehaald en kunnen daardoor geen afscheid nemen van vrienden en omgeving. Vervolgens worden ze in detentie geplaatst en op het vliegtuig gezet naar een land dat ze vaak nauwelijks of helemaal niet kennen.

Chronische stress bij deze kinderen beschadigt hersennetwerken die cruciaal zijn voor functies als planning, gedragsregulatie, emotiebeheersing en geheugen, geven de wetenschappers aan. Deze functies zijn essentieel voor hun aanpassing aan nieuwe omstandigheden, zoals een onbekend land, een nieuwe taal en andere leefgewoontes.

Wanneer kinderen gedwongen worden zich sneller dan normaal aan te passen en ‘volwassen’ te worden door de omstandigheden, kan dit een nadelige invloed hebben op hun normale hersenontwikkeling.

Het belang van een kinderrechtentoets

Volgens Scherder en Zijlstra moet het Nederlandse migratierecht beter rekening houden met kinderrechten. Het VN-Kinderrechtenverdrag, dat Nederland heeft ondertekend, vereist van de overheid dat zij waarborgt dat kinderen zich zo goed mogelijk kunnen ontwikkelen.

De huidige wetgeving biedt onvoldoende structurele bescherming voor kinderen zoals Mikael, die ondanks hun diepe wortels in de Nederlandse samenleving nog steeds kunnen worden uitgezet.

Daarom pleiten Zijlstra en Scherder voor een kinderrechtentoets die dit probleem zou aanpakken. Dit betekent dat bij elke beslissing die kinderen raakt, zoals in migratiezaken, specifiek wordt gekeken naar de gevolgen voor hun welzijn en ontwikkeling.

Oproep tot actie

Defence for Children Nederland ondersteunt de oproep voor een kinderrechtentoets. De Vreemdelingenwet dient worden aangepast om in Nederland gewortelde kinderen te beschermen tegen onrechtvaardige en beschadigende uitzetting.

Honderden gewortelde kinderen in Nederland leven dagelijks in angst en onzekerheid. Langdurige verblijfsprocedures zijn een belangrijke oorzaak van dit probleem.

De situatie van Mikael, Ariana en vele andere kinderen onderstreept de gebreken in de Nederlandse migratiewetgeving. Het invoeren van een kinderrechtentoets is niet alleen noodzakelijk, maar ook rechtvaardig om te zorgen dat gewortelde kinderen niet langer worden blootgesteld aan de schadelijke gevolgen van uitzetting naar een voor hen onbekend land.

Alleen door kinderrechten centraal te stellen, doet Nederland recht aan de vereisten van het VN-Kinderrechtenverdrag.

Meer informatie:

• Opinieartikel Elianne Zijlstra en Erik Scherder in de Volkskrant
• Wetenschappelijke onderzoek: ontwikkelingsproblemen kinderen bij gedwongen uitzetting
• Gewortelde kinderen
• Dreigende uitzetting Mikael
• Dreigende uitzetting Ariana