Op 13 juli 2023 heeft de advocaat-generaal van het Hof van Justitie (Europese Unie), naar aanleiding van vragen van de rechtbank Den Bosch over ‘verwesterde’ meisjes en het belang van het kind, zijn conclusie kenbaar gemaakt. Een conclusie van een advocaat-generaal is een niet bindend, maar wel erg zwaarwegend advies aan het Hof over hoe vragen - die een nationale rechter heeft gesteld over de uitleg van het Europese recht - moeten worden beantwoord. De advocaat-generaal licht in zijn antwoord op deze zogeheten prejudiciële vragen in zekere zin alvast een tipje van de sluier op.

Prejudiciële vragen over verwestering en het belang van het kind

De rechtbank Den Bosch had vragen gesteld aan het Hof in de asielzaak van een Afghaans gezin met onder meer twee minderjarige dochters, die zich beroepen op het feit dat zij in Nederland verwesterd zijn geraakt. De rechtbank vraagt in verband met deze verwestering onder meer aan het Hof of de meisjes, die een aanzienlijk deel van hun identiteitsvormende levensfase in Nederland verblijven en volwaardig deelnemen aan de samenleving, als een sociale groep beschouwd moeten worden. Daarnaast vraagt de rechtbank aan het Hof of de staatssecretaris op basis van het Unierecht het belang van het kind in elke verblijfsprocedure concreet moet (laten) vaststellen alvorens een beslissing te nemen. De beantwoording van de vragen is van groot belang voor veel kinderen die in Nederland en elders in de Europese Unie in verblijfsprocedures verwikkeld zijn.

Rol Defence for Children

In de nationale procedure in deze zaak schreef de Kinderrechtenhelpdesk van Defence for Children een kinderrechtenrapportage waarin we de noodzaak van prejudiciële vragen  benadrukten. In verschillende fasen voorafgaand aan de behandeling van de zaak door het Hof van Justitie, dacht Defence for Children mee met de advocaten over de gestelde vragen en de reacties van de vele partijen die zich in deze zaak als derde partij hebben gevoegd: de Europese Commissie en de lidstaten Spanje, Griekenland, Tsjechië, Frankrijk en Hongarije. Defence for Children gaf input op de reactie die de advocaat indiende bij het Hof van Justitie. Op 18 april 2023 vond in Luxemburg de zitting van het Hof van Justitie plaats. De juridisch adviseurs van de Kinderrechtenhelpdesk waren bij die zitting aanwezig.

De conclusie van de advocaat-generaal

Op 13 juli 2023 heeft de advocaat-generaal in de zaak de prejudiciële vragen van rechtbank Den Bosch beantwoord. Het advies van de advocaat-generaal is zwaarwegend, maar het is altijd aan het Hof om een bindende uitspraak te doen. De uitspraak van het Hof in deze zaak wordt verwacht in het najaar 2023. Daarna moet de nationale rechter zich nog over de zaak uitspreken.

Over verwestering zegt de advocaat-generaal dat van meisjes en vrouwen die normen, waarden en gedragingen hebben aangenomen die over geloof in gendergelijkheid gaan, niet kan worden verwacht dat zij dat geloof opgeven. De twee tienermeisjes uit Afghanistan hebben een aanzienlijk deel van hun levensfase waarin zij hun identiteit vormden in Nederland doorgebracht, waardoor de meisjes een manier van leven hebben aangenomen, waarvan geloof in gendergelijkheid onderdeel is. Als voorbeelden van hoe geloof in gendergelijkheid zich kan uiten, noemt de advocaat-generaal verklaringen of gedragingen ​over onderwijs, loopbaan en werk buitenshuis, de mate en de aard van activiteiten in de openbare sfeer, beslissingen om alleen of in gezinsverband te wonen en vrije partnerkeuze. Het is aan de Nederlandse autoriteiten om de specifieke omstandigheden van de meisjes verder te onderzoeken.