Op de Canarische Eilanden, in de provincie Las Palmas, worden vluchtelingenkinderen gescheiden van hun ouders. Kinderen die reizen met volwassenen worden in aparte centra voor alleenstaande minderjarige vluchtelingen ondergebracht, afgezonderd van de volwassenen. Dat gebeurt ook als het om de ouders van het kind gaat. Het doel van de scheiding is om aan de hand van DNA-onderzoek vast te stellen of de volwassene wel echt de ouder van het kind is. In de afgelopen twee jaar werd duidelijk dat 91 procent van de volwassenen die met het kind reisden inderdaad de ouders van het kinderen waren. 

Het kind en de ouder mogen niet worden herenigd voordat de uitslag van het DNA-onderzoek bekend is. Gemiddeld duurt dit twee tot drie maanden. Voor een Ivoriaanse moeder duurde het zelfs een half jaar voordat zij haar vierjarige zoontje terug mocht zien. Zij diende een klacht in bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Momenteel zijn zeker dertien gevallen bekend waarbij sprake is van maandenlange scheiding van (zeer jonge) kinderen en hun ouders. De praktijk is echter niet nieuw – al jaren is er sprake van gevallen waarbij Spanje ouders van hun kinderen uit elkaar haalt ten behoeve van DNA-onderzoek.

Schending kinderrechten

Door deze handelswijze schendt Spanje de rechten van deze kinderen. Spanje is gebonden aan het VN-Kinderrechtenverdrag . De rechten die zijn opgenomen in het verdrag gelden voor alle kinderen, dus ook voor vluchtelingenkinderen.

Volgens artikel 3 van het VN-Kinderrechtenverdrag moet het belang van een kind altijd een eerste overweging zijn. Tevens heeft een kind het recht heeft op de best mogelijke ontwikkeling. Het is evident dat de scheiding van kinderen van hun ouders schadelijk is voor hun ontwikkeling en daarmee niet in hun belang. Bovendien bevat Artikel 9 van het VN-Kinderrechtenverdrag een expliciet verbod voor staten om een kind tegen zijn of haar wil te scheiden van diens ouders, tenzij dit uitdrukkelijk in het belang van het kind is. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij misbruik of verwaarlozing van het kind door de ouders. Daarvan is in deze Spaanse situatie echter geen sprake.

Het scheiden van kinderen en hun ouders – in afwachting van de uitslag van een DNA-test – is een ernstige schending van het VN-Kinderrechtenverdrag. Het weghalen van kinderen bij hun ouders is traumatisch voor die kinderen, evenals voor die ouders. Dit is des te meer het geval omdat zij gevlucht zijn en vaak al traumatische gebeurtenissen hebben meegemaakt in hun land van herkomst of gedurende de reis. Het is juist nodig om deze vluchtelingenkinderen extra bescherming te bieden. Het Spaanse beleid doet precies het tegenovergestelde en beschadigt deze kinderen nog verder.

Redenen DNA-onderzoek

Volgens de hoofdaanklager van de provincie Las Palmas, Beatriz Sánchez, is de reden voor dit beleid dat Spanje mensensmokkel wil tegengaan en fraude wil voorkomen, waarbij kinderen gebruikt worden om een gunstig verloop van de procedure mee te bewerkstelligen. De Spaanse overheid stelt dat de scheiding juist in het belang van het kind is, omdat ‘niet geriskeerd kan worden dat het kind verdwijnt met een ander dan zijn of haar moeder’.  Als dit daadwerkelijk de angst is, dan moet Spanje in het belang van die kinderen die het zo graag wil beschermen met een alternatief kunnen komen dat waarborgt dat kinderen niet van hun ouders worden gescheiden en ook geen slachtoffer worden van volwassenen die hun ouders niet zijn. Te denken valt aan een tijdelijk toezicht. Dat kan kortdurend zijn, want een DNA-onderzoek naar het ouderschap hoeft geen maanden te duren. In het belang van de kinderen moet dit met de grootst mogelijke spoed worden uitgevoerd zodat de kinderen die met hun ouders in Spanje aankomen zo snel mogelijk met die ouders in een opvang kunnen worden ondergebracht.

Europees Hof voor de Rechten van de Mens

De zaak van de Ivoriaanse moeder, mevrouw Totopa, en haar zoontje loopt bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Dat heeft vragen gesteld aan de Spaanse overheid over de scheiding van moeder en kind. De Officier van Justitie van de Canarische Eilanden doet onderzoek naar het beleid. Hoe dan ook moet snel een einde komen aan deze grove schending van kinderrechten.