De Hoge Raad heeft op 7 april bepaald dat de rechter de leeftijd van kinderen en jongeren moet meewegen als het gaat om het opslaan van DNA-materiaal van minderjarigen die veroordeeld zijn voor een strafbaar feit. De uitspraak geeft ruimte om binnen de wettelijke uitzonderingsgronden een afweging te maken op leeftijd. Defence for Children ziet deze uitspraak als een stap vooruit, maar vindt dat op basis van de huidige wet op te grote schaal DNA bij minderjarigen wordt afgenomen. Dit is in strijd met internationale verplichtingen. Defence for Children roept minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid op om de Wet DNA onderzoek bij veroordeelden (DNA-V) in lijn te brengen met het VN Kinderrechtenverdrag en de uitspraken van het VN-Mensenrechtencomité.

VN-Kinderrechtencomité

De uitspraak van de Hoge Raad gaat over het opslaan van een DNA-profiel van een voor brandstichting veroordeelde minderjarige. De reden voor het instellen van cassatie in het belang de wet, is dat de rechtspraak zeer verschillend oordeelt in vergelijkbare zaken. De Hoge Raad stelt, net als in 2008 vast dat de Nederlandse wet geen onderscheid maakt tussen meerderjarigen en minderjarigen. Verschil is nu dat de Hoge Raad erkent dat leeftijd ertoe doet en dat de rechter rekening moet houden de minderjarigheid van de veroordeelde. Defence for Children is positief over de uitspraak, maar benadrukt dat de bepalingen in de wet DNA-V nog steeds in strijd zijn met de aanbevelingen van het VN-Kinderrechtencomité aan Nederland van 8 juni 2015 om te stoppen met DNA-afname bij minderjarigen en de reeds opgeslagen DNA-profielen te verwijderen.

Privacy kinderen waarborgen

Ook het VN-Mensenrechtencomité oordeelt in twee klachten dat Nederland bij het afnemen en opslaan van DNA-materiaal de privacy van kinderen schendt en dat dit in strijd is met art. 17 Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten (IVBPR). Volgens het VN-Mensenrechtencomité heeft Nederland de plicht om speciale bepalingen voor minderjarigen in de wet op te nemen. Daarbij geldt dat de belangen van kinderen een eerste overweging dienen te zijn en dat de privacy van jeugdigen in het strafproces extra beschermd is. Het Comité vraagt Nederland om in de wet aan te geven onder welke omstandigheden de privacy van kinderen geschonden mag worden en om ervoor te zorgen dat er ook bezwaar gemaakt kan worden tegen het afnemen van DNA-materiaal.

Individuele belangenafweging minderjarige

In 2017 stonden in totaal 30.369 mensen in de DNA-Databank voor Stafzaken die als  minderjarige veroordeeld zijn voor een strafbaar feit. Defence for Children vindt dit aantal veel te hoog en roept de minister van Justitie en Veiligheid op om in de wet DNA-V het criterium “niet afnemen, tenzij” op te nemen. Dit betekent dat er voorafgaand aan DNA-afname bij minderjarigen altijd een individuele belangenafweging wordt gemaakt, uitgaande van leeftijd, de aard en omstandigheden van het delict en het recidivegevaar van de individuele veroordeelde minderjarige voor ernstige, gewelddadige delicten. Tevens dient er bezwaar mogelijk te zijn tegen de afname en niet pas achteraf.

Huidige voorgestelde wetswijziging invoeren

Minister van Justitie en Veiligheid Grapperhaus heeft meer dan twee jaar geleden, op 3 april 2018, toegezegd de ‘Wet DNA onderzoek bij veroordeelden’ aan te passen aan de uitspraken van het VN-Mensenrechtencomité. Dit betekent dat DNA-materiaal van minderjarigen die zijn veroordeeld tot  een taakstraf onder de veertig uur, niet meer wordt afgenomen. Daarnaast  wordt de opslagtermijn van DNA-materiaal van minderjarige veroordeelden gehalveerd. Defence for Children vraagt de minister op om dit voornemen met spoed uit te voeren. Door langer te wachten gaat de minister voorbij aan de gedane toezeggingen aan het VN-Mensenrechtencomité.

Meer informatie

• Uitspraak Hoge Raad 7 april 2020 over opslaan DNA-materiaal minderjarigen
• Advocaat Generaal AG Spronken over vordering tot cassatie in het belang der wet februari 2020
• Regering in 2018 over afname celmateriaal voor DNA-onderzoek bij minderjarige veroordeelden  
• VN-Mensenrechtencomité in 2017: aparte bepaling minderjarigen noodzakelijk in wet
• VN-Kinderrechtencomité in 2015 aan Nederland over DNA-opslag minderjarigen