Op 13 februari heeft de Rechtbank in Rotterdam uitspraak gedaan in de zaak omtrent wijlen de heer Karbaat, arts en oud-directeur van spermakliniek Bijdorp. Sinds jaren bestaan er ernstige vermoedens dat hij in de kliniek zijn eigen sperma gebruikte. In 2017 is de heer Karbaat voor de rechter gedaagd door een groep donorkinderen en hun ouders, om kennis van hun afkomst via een DNA-verwantschapsonderzoek af te dwingen. De rechter vindt de vele misstanden in de kliniek, de sterke aanwijzingen van donorschap van de heer Karbaat zelf en de DNA-matches die er al zijn ontstaan met de familie Karbaat overtuigend genoeg om de kinderen zo spoedig mogelijk duidelijkheid te geven over hun afstamming. Het belang van de kinderen om te weten van wie zij afstammen weegt volgens de rechter zwaarder dan het belang van de familie op privacy.

De groep eisers, gesteund door Stichting Donorkind, Defence for Children en advocaat Tim Bueters, zijn verheugd dat er eindelijk een einde is gekomen aan de jarenlange onrust en onzekerheid die de oud-directeur door zijn onzorgvuldig handelen heeft veroorzaakt binnen de gezinnen.

Historische stap

Iara de Witte, adviseur bij Defence for Children: “Het eerder veiliggestelde DNA-materiaal van wijlen de heer Karbaat mag gebruikt worden om duidelijkheid te krijgen voor de kinderen die ontstaan zijn met behulp van zijn behandelingen. Dit is een historische stap, het belang van het kind gaat boven het recht op privacy en anonimiteit van de donor. De erkenning van het recht om je afstamming te kennen, zou echter breder moeten gelden dan alleen voor kinderen die zijn ontstaan met behulp van de diensten van de heer Karbaat. In andere zaken waar donorkinderen geen toegang hebben tot afstammingsinformatie zetten we verdere stappen om alle kinderrechten te waarborgen.”

Anonimiteit donor staat niet meer vast

De uitspraak van de rechtbank is belangwekkend. Voor alle donorkinderen, ook ontstaan vóór de wet van 2004 die anoniem donorschap verbood, staat het recht op anonimiteit van de donor sinds deze uitspaak niet meer vanzelfsprekend vast. Dit geldt met name in het geval dat de kliniek de zorgplicht heeft geschonden, zoals in de kliniek van Karbaat is gebeurd. Kinderen die zijn ontstaan uit behandelingen van klinieken die ook hun zorgplicht hebben geschonden, zouden met deze uitspraak ook hun recht op afstammingsinformatie kunnen opeisen.  De beloofde anonimiteit van de donor kunnen artsen niet meer vanzelfsprekend garanderen.

Bescherming recht op afstammingsinformatie

De bescherming van het recht op afstamming is neergelegd in het VN-kinderrechtenverdrag. De Nederlandse Staat zou als partij voor de hele groep moeten staan. Defence for Children gaat samen met Stichting Donorkind onderzoeken wat deze uitspraak voor andere donorkinderen betekent. Ties van der Meer, stichting Donorkind: “Het zou onrechtvaardig zijn om onderscheid te maken tussen donorkinderen, verwekt middels donorinseminatie, en natuurlijk verwekte kinderen als het gaat om het recht om te weten wie zijn ouders zijn.”