Commissie Van Zwol pleit voor meer aandacht voor het belang van het kind in asielprocedures
Op 4 juni heeft de Commissie Langdurig Verblijvende Vreemdelingen (kortweg: de Commissie Van Zwol) haar onderzoek gepresenteerd naar de aspecten die eraan bijdragen dat vreemdelingen langdurig in Nederland verblijven. De Commissie besteedt in het rapport in het bijzonder aandacht aan de positie van (gezinnen met) minderjarige kinderen. Defence for Children is positief dat de Commissie aangeeft dat het belang van het kind beter meegenomen moet worden door de migratieautoriteiten, maar mist op andere onderdelen een kinderrechtelijk perspectief.
De Commissie Van Zwol, die is ingesteld nadat de kinderen Howick en Lili in 2018 een verblijfsvergunning kregen, adviseert het kabinet om bij een asielaanvraag “nadrukkelijk, dat wil zeggen: aantoonbaar, het belang van het kind in ogenschouw te nemen”. De Commissie roept er in dit verband ook op toe om kinderen zo veel mogelijk, afhankelijk van hun leeftijd, zelf te horen. Dit zorgt ervoor dat de omstandigheden van het kind eerder naar voren komen en dat op grond daarvan direct al een verblijfsvergunning zou kunnen worden verleend.
Martin Vegter, jurist bij Defence for Children “Het is goed dat de Commissie benadrukt dat het belang van het kind beter meegenomen moet worden. Er wordt echter in het midden gelaten hoe het onderzoek naar het belang van het kind er uit zou moeten zien en door wie dit moet gebeuren. Wij pleiten ervoor dat dit onderzoek plaatsvindt door onafhankelijke specialisten zoals het VN-Kinderrechtencomité voorschrijft. De rechten van het kind zijn geen gunst. Het wetsvoorstel van GroenLinks en de PvdA om het belang van het kind steviger te verankeren in de Nederlandse vreemdelingenwet is daarom hoog nodig.”
Goede rechtshulp onmisbaar
De Commissie roept ook op tot meer personele en financiële middelen zodat pieken in het aantal asielaanvragen kunnen worden opgevangen en de doorlooptijden van procedures kunnen worden beheerst. In dit verband adviseert de Commissie ook om de rechtsbijstand in de asielprocedure te handhaven. Vegter: “Goede rechtshulp is onmisbaar. Je kunt niet volhouden het belang van het kind serieus te nemen en hen tegelijkertijd rechtshulp onthouden. Er worden hiermee ook veel fouten in het begin van de procedure voorkomen. Het is een goede zaak dat de Commissie op dit punt duidelijk stelling neemt.”
Schrijnde situaties verdienen bijzondere aandacht
Inmiddels is de bevoegdheid van de staatssecretaris om in schrijnende zaken een vergunning te verlenen afgeschaft. De Commissie geeft aan deze beleidswijziging zo te begrijpen dat er meer ruimte komt voor de professional om al vroeg in de procedure te toetsen aan schrijnendheid en raadt aan dat daarbij oog is voor (gezinnen met) kinderen. Defence for Children is het van harte eens met de Commissie dat zaken van kinderen waarbij sprake is van schrijnende omstandigheden bijzondere aandacht verdienen. Defence for Children vindt het daarbij ook van belang dat dit onderzoek altijd door een onafhankelijk expert met kennis van de ontwikkeling van kinderen wordt uitgevoerd. Dit onderzoek kan niet beperkt blijven tot alleen de eerste procedure. Zoals erkent door de Commissie kunnen schrijnende situaties zich ook vaak na verloop van enige tijd voor doen. Defence for Children mist een oplossing voor dit geconstateerde probleem.
Recht op goede opvang en onderwijs
Gezinnen die geen verblijfsvergunning hebben, wonen in vrijheidsbeperkende gezinslocaties. Vanuit kinderrechtenorganisaties is eerder veel kritiek geuit omdat de kinderen schade oplopen door hun verblijf op deze locaties. De Commissie stelt in haar onderzoek dat tijdens het verblijf in de gezinslocaties aan vreemdelingen tegenstrijdige signalen worden gegeven, omdat er aan de ene kant voorzieningen zijn die gericht lijken op integratie en het verblijf aan de andere kant is gericht op vertrek uit Nederland. De Commissie stelt hierbij specifiek het volgen van onderwijs in het Nederlands op reguliere scholen ter discussie. Vegter: “Het is de vraag wat de Commissie daarmee precies bedoelt te zeggen. Ieder kind in Nederland heeft het recht op onderwijs. Kinderen mogen hierin niet gediscrimineerd worden op grond van de verblijfsstatus van hun ouders. Dat staat heel helder in artikel 2 van het VN-Kinderrechtenverdrag. We gaan ervan uit dat de Commissie niet bedoelt te zeggen dat dit recht geschonden zou moeten worden, maar het was goed geweest wanneer dit duidelijker was opgeschreven.”