Ook vluchtelingenkinderen hebben recht op onderwijs

De zomervakantie is voorbij. Scholen heropenen hun deuren en leerlingen gaan weer aan de slag. Voor sommige kinderen leuk omdat ze ernaar uitkijken om hun leerkracht en vriendjes en vriendinnetjes weer te zien, andere kinderen willen het liefst nog weken vakantievieren en balen ervan dat zij weer naar de schoolbanken moeten terugkeren. Maar hoe kinderen ook aankijken tegen de start van het nieuwe schooljaar, één ding is zeker: ieder kind moet én mag naar school. Alle kinderen tussen de 5 en 16 jaar zijn immers leerplichtig en het recht op onderwijs is een fundamenteel mensenrecht dat door de overheid dient te worden gewaarborgd. 

Geen plek

Maar wat als er geen plek is op school? Dit was na afloop van de zomervakantie in 2018 het geval voor een groep kinderen die samen met hun ouders in asielzoekerscentra verbleven. Deze kinderen stonden voor de ramen van het klaslokaal, vol verlangen om óók in de klas te zitten. Maar de school zat vol. Op de meeste locaties lukte het om de kinderen binnen enkele weken toch toegang tot onderwijs te geven, maar op één locatie ging het behoorlijk mis. Een groep van ongeveer 50 kinderen in de leerplichtige leeftijd had maandenlang geen toegang tot het basis- en voortgezet onderwijs.

Een aantal ouders van deze kinderen nam in september 2018 contact op met de kinderrechtenhelpdesk van Defence for Children. Samen met PILP-NJCM (het Public Interest Litigation Project van het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten) en ondersteund door advocaten van kantoor De Brauw Blackstone Westbroek heeft Defence for Children actie ondernomen.
Telefonisch en schriftelijk zijn het Centraal Orgaan Opvang asielzoekers (COA) en de gemeente er meerdere keren op gewezen dat zij verplicht zijn om toegang tot onderwijs te regelen voor deze kinderen. Ook gaven wij aan verdere juridische stappen te zullen zetten wanneer niet aan deze verplichting zou worden voldaan.

Het COA beloofde daarop aan de eisen te zullen voldoen en zegde toe alle kinderen naar school te laten gaan. Toch heeft het uiteindelijk tot april 2019 geduurd voordat alle kinderen uit het betreffende asielzoekerscentrum toegang hadden tot onderwijs. Wij zijn blij dat de kinderen, mede onder druk van ons en onze partners, nu naar school gaan. Maar het feit dat zij maandenlang niet naar school konden, blijft een schending van hun rechten. Het recht op onderwijs is immers een fundamenteel mensenrecht dat door de overheid dient te worden gewaarborgd.

Recht op onderwijs

In Nederland zijn alle kinderen tussen de 5 en 16 jaar leerplichtig. Het maakt daarbij niet uit of zij een verblijfsvergunning hebben of niet. Volgens het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap is het Nederlandse beleid erop gericht om vluchtelingen- en migrantenkinderen zo snel mogelijk, maar uiterlijk binnen drie maanden (zoals vereist door de opvangrichtlijn van de Europese Unie), toegang te bieden tot het Nederlandse onderwijssysteem.

Naast het bestaan van een plicht voor de overheid en ouders om kinderen naar school te laten gaan, hebben kinderen ook recht op onderwijs. Het recht op onderwijs is neergelegd in artikel 28 van het VN-Kinderrechtenverdrag. Dit verdrag geldt ook in Nederland en daarom moet de overheid dit recht – en alle andere rechten uit het verdrag – eerbiedigen en waarborgen voor alle kinderen in Nederland zonder discriminatie van welke aard ook.

Een ander belangrijk verdrag waarin het recht op onderwijs is vastgelegd, is het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Artikel 2 van het Eerste Protocol bij dit verdrag bepaalt dat niemand het recht op onderwijs mag worden ontzegd. Uit de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens volgt dat dit betekent dat eenieder een gelijk recht heeft op toegang tot de bestaande onderwijsvoorzieningen in een bepaalde lidstaat. Een staat is vrij in het opzetten van onderwijsinstellingen maar zodra deze instellingen er eenmaal zijn, mag er niet gediscrimineerd worden bij de toegang tot deze instellingen.

Geen toegang tot school? Meld het!

Vluchtelingen- en migrantenkinderen hebben recht op onderwijs, ongeacht hun verblijfsrechtelijke status.  Kent u kinderen die geen toegang hebben tot onderwijs? Meld dit dan bij de kinderrechtenhelpdesk van Defence for Children.