Vorige week heeft de Raad van State uitspraak gedaan in de zaken van drie jonge vrouwen uit Afghanistan en Somalië die in Nederland asiel hadden aangevraagd op grond van hun door langdurig verblijf in Nederland verwesterde identiteit. De vrouwen maken in Nederland gebruik van de rechten en vrijheden die alle vrouwen hier hebben en zij willen van die rechten en vrijheden geen afstand meer doen. Zij stelden dat zij als gevolg van hun westerse levensstijl bij terugkeer naar Afghanistan of Somalië te vrezen hebben voor vervolging en een reëel risico lopen op een onmenselijke behandeling, omdat hun westerse levensstijl niet overeenkomt met de heersende normen en verwachtingen in hun land van herkomst. Defence for Children ondersteunde twee van deze drie zaken in een eerdere fase van de asielprocedure en legde daarbij de nadruk op het belang van het feit dat deze jonge vrouwen al als kind naar Nederland kwamen en juist hun vormende, schoolgaande jaren in Nederland hebben doorgebracht.

‘Verwestering’ op zichzelf leidt niet tot een asielvergunning

De Raad van State oordeelt dat een door tijdsverloop ontwikkelde westerse levensstijl op zichzelf niet kan leiden tot vluchtelingschap of een reëel risico op onmenselijke behandeling in een land van herkomst. Naar het oordeel van de Raad van State is een verwesterde levensstijl geen godsdienstige overtuiging en evenmin een politieke overtuiging. Deze vervolgingsgronden gaan over kenmerken die zo fundamenteel zijn voor de identiteit of morele integriteit van een vreemdeling dat niet mag worden verwacht dat zij die opgeeft. De Raad van State oordeelt dat van zo’n onvervreemdbaar kenmerk bij verwestering alleen geen sprake is. De raad van State is verder van oordeel dat ‘verwesterde vrouwen’ evenmin als sociale groep binnen het Vluchtelingenverdrag kunnen worden aangemerkt. Het asielrecht is volgens de Raad van State niet bedoeld om de verschillen tussen landen in termen van vrijheid en rechten van vrouwen op te lossen.

Politiek of religieus gemotiveerde verwestering

Hoewel verwesterde vrouwen op grond van hun verwesterde levensstijl alleen niet aangemerkt kunnen worden als vluchteling naar het oordeel van de Raad van State, is dat anders wanneer de westerse gedragingen voortkomen uit een ontwikkelde politieke of religieuze overtuiging. In dat geval komt die verwestering wel voor vluchtelingenrechtelijke bescherming in aanmerking. Het is aan de verwesterde vrouw om die achterliggende politieke of religieuze overtuiging aannemelijk te maken. Martin Vegter, Juridisch adviseur Kinderrechten en Migratie: “Het is goed nieuws dat de Raad van State verwestering in sommige gevallen wel als vluchtelingschap aanmerkt. Het is echter de vraag of de door de Raad van State vereiste causaliteit van een overtuiging waaruit verwestering volgt niet voorbijgaat aan de verwevenheid die er tussen die concepten kan bestaan. Is het niet ook heel goed denkbaar dat een meisje of (jonge) vrouw uit Afghanistan juist door langdurige blootstelling aan westerse waarden en omgangsvormen een andere religieuze of politieke overtuiging ontwikkelt? Het werkt twee kanten op en kan elkaar versterken. Het is nu de vraag hoe de staatssecretaris en rechters in concrete gevallen hiermee omgaan. De uitspraak biedt in elk geval voldoende aanknopingspunten in procedures van andere vrouwen en meisjes.”

Toegedichte politieke of religieuze overtuiging

De Raad van State heeft verder geoordeeld dat ook in het geval dat verwestering niet voortkomt uit een religieuze of politieke overtuiging, er toch sprake kan zijn van vervolging. Dat is het geval wanneer een vrouw aannemelijk kan maken dat zij over persoonlijke kenmerken beschikt die uiterst moeilijk of nagenoeg onmogelijk te verbergen zijn en die maken dat personen in het land van herkomst haar zullen kunnen vervolgen omdat zij haar op grond van die kenmerken een bepaalde politieke of religieuze overtuiging toedichten. Een verwesterde vrouw kan ook voor een asielvergunning in aanmerking komen wanneer zij aannemelijk maakt dat zij als gevolg van die moeilijk of onmogelijk te verbergen kenmerken een reëel risico loopt om in haar land van herkomst onmenselijk te worden behandeld. In dat geval heeft die vrouw recht op asielbescherming op grond van artikel 3 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.

Belang leeftijd en verblijfsduur

De verwesterde vrouw moet die uiterst moeilijk of onmogelijk te verbergen kenmerken zelf aanvoeren en aannemelijk maken. Daarbij zijn naar het oordeel van de Raad van State het gedrag van de vrouw in het land van herkomst, de leeftijd bij vertrek uit dat land, de duur van het verblijf in Nederland en de wijze van ontwikkelen in Nederland van groot belang. Martin Vegter: “Deze overwegingen van de Raad van State zijn essentieel voor verwesterde kinderen of jonge vrouwen die als (jong) kind naar Nederland zijn gekomen. Op onze helpdesk komen we die zaken regelmatig tegen. Met deze overwegingen lijkt de Raad van State immers het belang van de vormende jaren van een kind, die essentieel zijn voor de ontwikkeling tot jonge vrouw, voor de beschermwaardigheid van de verwesterde identiteit als asielrechtelijk relevant te erkennen. Deze uitspraak is daarmee van groot belang voor langdurig in Nederland verblijvende meisjes uit Afghanistan en Somalië, maar mogelijk ook nog enkele andere landen.”