Waarom EU-wetgeving nodig is in de strijd tegen seksueel kindermisbruikmateriaal
Het internet biedt volop mogelijkheden voor plezier, leren en sociale interactie, maar brengt ook aanzienlijke risico's met zich mee. Helaas weten we dat er dagelijks tientallen, zo niet honderden kinderen in Nederland het slachtoffer zijn van online seksueel kindermisbruik. Volgens een rapport van Fonds Slachtofferhulp krijgt 1 op de 2 jongeren te maken met online geweld. En in 2023 werden er 36,2 miljoen meldingen gedaan van kindermisbruikmateriaal bij het National Center for Missing and Exploited Children (NCMEC). Dat is goed voor 100 miljoen beelden, alleen al dat jaar. En die beelden blijven jarenlang op het internet rondgaan. Ze worden steeds opnieuw gedeeld. Niet alleen op het dark web, maar ook op de platforms die jij en ik gebruiken, zoals Facebook, Instagram, Roblox, Telegram en WhatsApp.
Slachtoffers van online seksueel misbruik staan letterlijk ‘te kijk’ voor de hele wereld. Hun nummer één wens is dat de beelden offline worden gehaald. Kinderen die seksueel worden misbruikt, lopen een trauma op dat ze hun hele leven met zich meedragen. Dat trauma wordt verergerd doordat foto’s en video’s van hun misbruik eindeloos circuleren op het internet onder kindermisbruikers. Slachtoffers van ‘sextortion’, kinderen die online financieel worden gechanteerd of gedwongen om zelf misbruikbeelden te maken, delen dit lot. Zolang deze beelden niet worden opgespoord en verwijderd en de daders hun gang kunnen gaan, worden zij steeds opnieuw slachtoffer. Terwijl ze volgens het VN-Kinderrechtenverdrag recht hebben op bescherming. In de praktijk komt hier maar heel weinig van terecht.
In dit digitale tijdperk heeft het seksueel misbruik en de seksuele uitbuiting van kinderen zich enorm ontwikkeld. Decennia geleden ging dit nog via fysieke netwerken, illegale verkooppunten of per post. Met de komst van het internet is de schaal van zowel de productie als de verspreiding van kindermisbruikmateriaal onmeetbaar groot geworden. Het is inmiddels een professionele markt. Er zijn zelfs handboeken in omloop waarin geleerd wordt hoe je een kind, online en offline, het beste kan misbruiken zonder gepakt te worden.
Jarenlang kregen techbedrijven de kans om op vrijwillige basismaatregelen te nemen tegen de verspreiding van kindermisbruikmateriaal. Die zelfregulering heeft onvoldoende resultaat opgeleverd. Daarom is er een wettelijk kader nodig dat techbedrijven verplicht risicoanalyses uit te voeren en echt effectieve maatregelen te treffen. Online platforms kennen hun eigen product immers het beste: zij weten waar het misgaat en kunnen gericht ingrijpen. Alleen wanneer preventieve maatregelen tekortschieten, kan een rechter verplichten tot aanvullende stappen waaronder detectie. Het internet is door mensen gemaakt en kan dus ook door mensen worden beveiligd, zodat kinderen worden beschermd tegen online misbruik. Dat is onze plicht.
Nederland voerde in 2024 opnieuw een pijnlijke koppositie: nergens ter wereld wordt zoveel beeldmateriaal van seksueel misbruik van kinderen gehost als hier. 29% van alle illegale webpagina’s waarop kindermisbruikmateriaal te zien, is stonden op servers in Nederland (bron: Internet Watch Foundation). Van alle URL’s met kindermisbruikmateriaal bleek 62% gehost te worden binnen de EU. Binnen dat enorme volume bevatte bijna 30% de meest extreme Category A-materiaal. Dit zijn beelden van zeer jonge kinderen waarop verkrachting, zware mishandeling, sadisme of zelfs bestialiteit te zien is.
Waarom is Defence for Children Nederland voor EU-wetgeving?
Omdat het nodig is. Kinderen hebben het recht om beschermd te worden. Natuurlijk zijn er zorgen en bezwaren. Die zijn vaak gebaseerd op misverstanden of onjuiste aannames. Hier leggen we dat uit. Maar het eerlijke verhaal is: het internet mag geen vrijplaats zijn waar kinderen ongestoord seksueel misbruikt kunnen worden en de daders ongestoord hun gang kunnen gaan. Dat is nu wel de realiteit. Er is Europees ingrijpen nodig. Met gedegen waarborgen, een volledig uitgerust expertisecentrum en juridische toetsing is de EU-wetgeving de grootste kans om kinderen online veilig te laten zijn.
Er zijn talloze online interventies mogelijk die kunnen bijdragen aan het terugdringen van seksueel kindermisbruik, denk aan een meldknop en ijzersterke leeftijdsverificatie. Defence for Children Nederland verwelkomt al deze innovaties en initiatieven, maar wij benadrukken dat detectie van content onmisbaar is. Juist die aanpak maakt het grootste verschil. Daarmee wordt kindermisbruikmateriaal bij de kern aangepakt: in de chatgesprekken die nu nog buiten elke controle vallen en waar daders vrij spel hebben. Het OM meldde begin dit jaar nog dat juist in deze versleutelde chatgesprekken een enorme toename van kindermisbruikmateriaal plaatsvindt.
Maar, de privacy?
De voorgestelde EU-verordening beschermt kinderen tegen online seksueel misbruik. Critici zijn bang dat de verordening de privacy van gebruikers schendt. Dat is een misvatting. Detectietechnologie leest geen berichten. Het vergelijkt afbeeldingen met een bestaande databank van bekend kindermisbruikmateriaal, of markeert verdacht materiaal dat nog niet bekend is. Dat laatste wordt vervolgens altijd gecontroleerd in een proces, waarbij ook mensen meekijken voordat iets als illegaal wordt bestempeld.
Kinderen hebben het recht op zowel bescherming als privacy. Dit recht is verankerd in het VN-Kinderrechtenverdrag en specifiek in General Comment 25 dat een uitleg geeft over kinderrechten in de digitale wereld. De EU-verordening waarborgt beide rechten door technologie in te zetten die misbruik detecteert én de privacy van gebruikers respecteert.
Meer lezen: