In april dit jaar heeft het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) voor het eerst de leefomstandigheden voor asielzoekers in een Grieks vluchtelingenkamp veroordeeld. Het EHRM houdt Griekenland verantwoordelijk voor de onmenselijke behandeling van een hoogzwangere vrouw in een kamp op het eiland Samos. Hier werd zij blootgesteld aan omstandigheden die resulteerden in een structurele schending van haar mensenrechten onder artikel 3 van het ERVM waarin het verbod op foltering en onmenselijke of vernederende behandeling of bestraffing is vastgelegd.

Gezinnen in kamp Moria

Op 13 juni 2023 heeft het EHRM ook uitspraak gedaan in de zaak van 24 vluchtelingen die werden opgevangen in kamp Moria op Lesbos. In deze zaak heeft het EHRM eveneens geoordeeld dat er sprake was van onmenselijke en vernederende leefomstandigheden als gevolg van overbevolking van het kamp en alle daaruit voortkomende problemen. Naar het oordeel van het EHRM konden de klagers tijdens hun verblijf in kamp Moria onvoldoende beschikken over de meest basale levensbehoeften, zoals sanitaire voorzieningen en stromend water.

Europese Kinderrechtenhelpdesk

Defence for Children intervenieerde als derde partij in beide zaken, in het kader van het door de Nationale Postcode Loterij ondersteunde project van de Europese Kinderrechtenhelpdesk. “De onmenselijke omstandigheden waarin deze hoogzwangere vrouw op Samos en deze gezinnen in Moria hebben moeten leven, zijn een direct gevolg van de EU-Turkije-deal. Met deze deal hebben de lidstaten van de EU ervoor gezorgd dat vluchtelingen aan de buitenranden van Europa werden tegengehouden op afgelegen plekken waar hun mensenrechten op grote schaal geschonden zijn”, zegt Martin Vegter, juridisch adviseur Kinderrechten en Migratie van Defence for Children.  

Veroordeling door EHRM

De Mensenrechtencommissaris van de Raad van Europa kwalificeerde de situatie in de Griekse ‘hotspots’ al in 2019 als een overlevingsstrijd. Desondanks heeft het jaren geduurd voordat het EHRM het Europese grensbeleid heeft veroordeeld. De uitspraken van 4 april en 13 juni 2023 zijn de eerste twee waarin het EHRM de leefomstandigheden in de Griekse ‘hotspots’ heeft gekwalificeerd als onmenselijke en vernederende behandeling.

Asieldeals

De uitspraken van het EHRM komen in een tijd waarin tal van politici de EU-Turkije-deal nog steeds als een groot succes presenteren en de deal bovendien beschouwen als een blauwdruk voor nieuwe deals met andere landen zoals Tunesië. De uitspraken van het EHRM zijn een duidelijke waarschuwing dat dit soort deals tot ernstige mensenrechtenschendingen leiden.