Startnotitie individuele beoordeling van minderjarige verdachten en slachtoffers in het strafrecht
Op 28 januari 2025 presenteerde Defence for Children Nederland tijdens een expertbijeenkomst de startnotitie over het recht op een individuele beoordeling van minderjarigen in het strafrecht. De startnotitie onderstreept het belang van een grondige beoordeling van de persoonlijke omstandigheden en behoeften van het kind. Het doel is om de knelpunten bij de implementatie van dit recht in Nederland in kaart te brengen en de discussie over mogelijke ontwikkelingskansen en verbetermaatregelen te stimuleren. Hoewel de wet dit recht waarborgt, zijn er in de praktijk obstakels, met name in de integrale benadering van minderjarige verdachten en slachtoffers.
Eva Huls, advocaat-in-dienstbetrekking bij Defence for Children Nederland en medeauteur van de startnotitie, benadrukt de ongelijkheid tussen de beoordeling van minderjarige verdachten en slachtoffers: “In een kinderrechtenconforme praktijk zou dat verschil kleiner moeten zijn. Daarbij ligt de nadruk nu vooral op het voorkomen van herhaling, voor zowel minderjarige verdachten als slachtoffers. Vanuit kinderrechtenperspectief bevelen we aan de nadruk te verschuiven naar wat een kind dat in aanraking komt met het strafrecht, nodig heeft.”
Europese parameters als basis
De startnotitie is gebaseerd op het EU-project FOCUS on my Needs: Working together for Children in criminal proceedings (2020-2021), waaraan Defence for Children Nederland deelnam. [1] Tijdens dit project zijn overkoepelende parameters ontwikkeld die dienen als uitgangspunt voor de beoordeling van minderjarigen. De belangrijkste principes hierbij zijn een holistische aanpak, inclusiviteit, participatie, een kindgerichte procedure en een voortdurende, actuele beoordeling.
Gebrek aan uniformiteit en gestructureerde aanpak
De startnotitie signaleert een gebrek aan uniformiteit in de beoordeling van minderjarigen en slachtoffers. Waar de beoordeling van minderjarige verdachten continu en multidisciplinair plaatsvindt met wetenschappelijk onderbouwde instrumenten, ontbreekt een vergelijkbare aanpak voor minderjarige slachtoffers. De huidige werkwijze, waarin de politie minderjarige slachtoffers doorverwijst naar zorgorganisaties, garandeert niet dat hun recht op een individuele beoordeling wordt nageleefd.
Zowel dader als slachtoffer
Een belangrijk punt in de startnotitie is dat minderjarigen binnen bepaalde themagebieden zowel slachtoffer als dader kunnen zijn en in sommige gevallen zelfs tegelijkertijd beide rollen vervullen. Dit geldt bijvoorbeeld bij seksuele en criminele uitbuiting (zoals ronselpraktijken) en de messenproblematiek, zo signaleert Defence for Children Nederland.
Aanbevelingen voor een kindgericht strafrecht
Defence for Children Nederland pleit voor een holistische benadering, de inzet van herstelrecht en het actief betrekken van de ervaringen van minderjarigen bij onderzoek. Dit draagt bij aan een strafrechtsysteem, waarin minderjarigen centraal staan, hun rechten beter worden gewaarborgd en zij actief kunnen participeren in hun eigen proces.
Expertbijeenkomst: vervolgstappen
Tijdens de expertbijeenkomst werd bevestigd dat het huidige verbetering behoeft. De startnotitie dient als basis voor verdere dialoog over een kindgerichte benadering in het strafrecht. Defence for Children Nederland blijft zich inzetten voor een systeem waarin minderjarigen betekenisvol kunnen participeren en het strafproces bijdraagt aan hun herstel en re-integratie in de maatschappij.