Scroll down
Scroll down
Binnen Europa zijn vele duizenden vluchtelingen- en migrantenkinderen vermist. Het precieze aantal is onbekend, maar in 2016 luidde Europol, de Europese politiedienst, de noodklok. Minstens 10.000 kinderen zijn verdwenen na aankomst in Europa. Het Europees Migratienetwerk, een EU-onderzoeksnetwerk voor migratie en asiel, schat het aantal vermiste kinderen tussen 2014 en 2017 op 30.000. Ook binnen Nederland zijn vele kinderen verdwenen – uit verzamelde gegevens van NRC blijkt dat in de afgelopen tien jaar 2.500 kinderen zijn verdwenen uit Nederlandse asielzoekerscentra. Hoe kan het dat deze kinderen verdwijnen, wie zijn zij, welke aandacht is hiervoor op Europees niveau en welke kinderrechten worden geschonden?
Uit verschillende bronnen blijkt dat sommige kinderen zelf vertrekken uit opvangcentra – bijvoorbeeld op zoek naar familieleden of betere bescherming elders in Europa, uit frustratie over vertraagde asielprocedures of gezinsherenigingen of op zoek naar werk, fatsoenlijk onderdak en toegang tot gezondheidszorg en onderwijs. Daarnaast kunnen kinderen bang zijn om te worden uitgezet naar hun land van herkomst als ze achttien zijn. In sommige Europese landen vertrekken de kinderen ook vanwege een gebrek aan individuele begeleiding, zoals die door gekwalificeerde voogden kan worden geboden.
De meest zorgwekkende reden voor de verdwijningen van kinderen is dat een deel in handen valt van mensenhandelaren. Zij dwingen de kinderen om hen te blijven “terugbetalen” voor hun reis door of naar Europa. De alleenstaande kinderen worden dan vaak slachtoffer van seksuele uitbuiting, arbeidsuitbuiting, criminaliteit en bedelarij.
Om hoeveel kinderen het precies gaat, is onbekend. Volgens het Europees Migratienetwerk heeft dit te maken met het feit dat vele EU-lidstaten geen betrouwbare of complete data hebben over vermiste alleenstaande kinderen. Soms worden kinderen geregistreerd als “met onbekende bestemming” vertrokken, in plaats van als vermist te worden gemeld bij de politie.
Over een aantal specifieke groepen kinderen zijn grote zorgen, vanwege een verhoogd risico om slachtoffer te worden van mensenhandel. Zo bleek twintig jaar geleden dat vele Nigeriaanse meisjes direct na hun asielverzoek in Nederland uit de opvang verdwenen en terechtkwamen in de prostitutie. Daarnaast waren er verdwijningen van Afghaanse jongens. Op dit moment zijn Vietnamese kinderen een belangrijke groep – tussen 2015 en 2019 raakten zeker 96 Vietnamese kinderen vermist. Deze kinderen verdwijnen zelfs uit de beschermde opvang, die speciaal is gerealiseerd om alleenstaande minderjarigen te beschermen tegen mensenhandel. De Vietnamese kinderen geven veelal aan op doorreis te zijn naar het Verenigd Koninkrijk. Er zijn sterke vermoedens dat deze kinderen onder andere worden gebruikt om te werken op wietplantages en in nagelsalons. Zo belde een zeventienjarige Vietnamese jongen die verdween uit de beschermde opvang in Nederland de politie in Engeland. Hij werd daar vastgehouden op een hennepkwekerij. Ook in Duitsland worden Vietnamese kinderen aangetroffen in keukens van restaurants of in de straathandel.
Wat wordt er ondernomen op Europees niveau om deze vermissingen tegen te gaan? De Europese Commissie heeft de EU-lidstaten verplicht om het nummer 116 000 te reserveren als hotline om vermiste kinderen te rapporteren. Verder blijkt uit onderzoek van het Europees Migratienetwerk dat de meeste EU-lidstaten procedures hebben voor vermiste alleenstaande kinderen. In de praktijk blijkt echter dat deze procedures niet altijd goed worden opgevolgd. Sommige landen hebben helemaal geen protocollen. Ook wordt vaak niet samengewerkt tussen asielzoekerscentra, migratieautoriteiten, politie, de kinderbescherming en slachtofferhulp. Het blijft dan onduidelijk welke instantie verantwoordelijk is. Dit geldt des te meer bij grensoverschrijdende vermissingen, waarbij EU-lidstaten moeten samenwerken.
Defence for Children - ECPAT wil beleidsmakers tot actie oproepen, onder andere door te verwijzen naar de verhalen van de onderzoeksjournalisten van Lost in Europe. Die onderzoeken de oorzaken van vermissing en de gaten in het Europees beleid waardoor de kinderen vermist raken. Naast verbetering van grensoverschrijdende samenwerking, voogdij, begeleiding en bescherming van kinderen, roepen we de EU-lidstaten op tot veilige en kindvriendelijke opvang, dan wel relocatie naar EU-lidstaten die dit kunnen waarborgen. Tenslotte pleiten we voor snellere toekenning van asiel en gezinshereniging. Het is belangrijk dat zo snel mogelijk een duurzame oplossing wordt gevonden, ofwel in het land van herkomst, het land van bestemming of een derde land.
Het moge duidelijk zijn dat de verdwijning van duizenden vluchtelingen- en migrantenkinderen binnen Europa tot ernstige schendingen van het VN-Kinderrechtenverdrag leidt. Het VN-Kinderrechtenverdrag, een verdrag ondertekend door nagenoeg elk land ter wereld (inclusief ieder Europees land), bevat rechten voor alle kinderen die zich in deze landen bevinden. De nationaliteit en verblijfsstatus van een kind maakt dus niet uit.
Het VN-Kinderrechtenverdrag verplicht staten om kinderen bescherming en zorg te bieden (artikel 3). Ieder kind heeft het recht op leven en ontwikkeling en de staten moeten dit recht waarborgen (artikel 6). Daarnaast moeten kinderen volgens artikel 19 worden beschermd tegen lichamelijk of geestelijk geweld, letsel of misbruik, lichamelijke of geestelijke verwaarlozing of nalatige behandeling, mishandeling en exploitatie. Artikel 32 verbiedt economische exploitatie van kinderen en artikel 34 seksuele uitbuiting. Artikel 35 bepaalt dat staten verplicht zijn om alle passende maatregelen te nemen om ontvoering en kinderhandel te voorkomen. Volgens artikel 22 van het Kinderrechtenverdrag hebben vluchtelingenkinderen recht op passende bescherming en humanitaire bijstand. Ook EU-wetgeving verplicht lidstaten om alleenstaande minderjarige vluchtelingenkinderen passende zorg en opvang te bieden die in hun belang is en daadwerkelijk beschikbaar.
Hoewel de aandacht voor de vermiste vluchtelingen- en migrantenkinderen van Europa gelukkig groeit, betekent het feit dat nog steeds geen zicht is op duizenden kinderen – niemand weet waar zij zijn – dat de rechten van deze groep kinderen niet worden gewaarborgd. Bovendien leidt het grote aantal vermiste kinderen tot schending van het verbod op discriminatie. Als de 2.500 kinderen die verdwenen uit Nederlandse asielzoekerscentra de Nederlandse nationaliteit zouden hebben, zou heel Nederland in rep en roer zijn. Nu is dat niet het geval. Defence for Children - ECPAT meent dat deze kinderen prioriteit moeten krijgen en dat Europese landen alles moeten doen in hun vermogen om de vermissingen tegen te gaan en de kinderen de bescherming en zorg te bieden waar zij recht op hebben.