Meer dan vijftig organisaties doen in een open brief de oproep om opvang van kinderen in tehuizen af te bouwen, en initiatieven te starten en te ondersteunen om kinderen wereldwijd in gezinnen op te laten groeien.

Alle kinderen in de wereld hebben het recht op een gezinsleven. Het liefst bij eigen ouders of andere familieleden, maar als dat echt niet kan op een andere plek, het liefst in gezinsverband. Dit lijkt een open deur, maar helaas groeien zo’n zes miljoen kinderen wereldwijd op in een kindertehuis. Dit terwijl het overgrote deel van deze kinderen (80-90%) nog één of beide ouders heeft. Voor de meesten is veilig thuis opgroeien mogelijk, maar is de juiste ondersteuning van de ouders hierbij nodig. Toch worden ze opgevangen in grootschalige kindertehuizen. Vaak met de beste bedoelingen, vanuit het idee dat ze daar beter af zijn dan bij hun (veelal arme) familie. Het tegendeel is het geval, zo blijkt.
Maar liefst driehonderd wetenschappelijke onderzoeken wereldwijd laten keer op keer zien dat opgroeien in een tehuis, hoe goed de zorg er ook is, per definitie schadelijk is voor de ontwikkeling van deze kinderen. Kinderen lopen in tehuizen grote achterstanden op in fysieke groei en cognitieve ontwikkeling. Die achterstand is er nog niet bij aankomst: dit wordt in het tehuis veroorzaakt. Kinderen ontwikkelen verlatingsangst en hechtingsproblemen, die vaak worden verergerd door de inzet van tijdelijke vrijwilligers. Ze hebben meer moeite om vriendschappen en relaties op te bouwen en hun zelfvertrouwen is lager dan bij kinderen die in een gezin opgroeien. Jongvolwassenen die opgroeiden in een tehuis komen vaak op straat terecht, gebruiken alcohol en drugs, zijn werkloos of worden aangetrokken door het criminele circuit. Sommigen zien zelfs geen andere optie dan (een poging tot) suïcide.

Nederlandse organisaties, individuen, kerken, diaconieën, vrijwilligers en stagiairs dragen bij aan het opzetten en in stand houden van deze kindertehuizen. Ze doneren aan tehuizen in ontwikkelingslanden, brengen er een bezoek, zetten zich daar in als vrijwilliger of zetten zelf een weeshuis op. Dit concludeerde een onderzoek in opdracht van het ministerie van Buitenlandse Zaken begin dit jaar. Ze doen dit uiteraard met de beste bedoelingen, maar kwetsbare kinderen raken ernstig beschadigd door deze vorm van zorg.

Sinds een paar weken is er op sociale media veel aandacht voor WeesWijs; een campagne gericht op jongeren die - vanuit hun geloof of missie de wereld willen verbeteren - nadenken over vrijwilligerswerk met kwetsbare kinderen. WeesWijs confronteert hen met de gevolgen hiervan: deze vrijwilligersreizen genereren fondsen en houden deze schadelijke vorm van opvang in stand. En het komen en gaan van ongekwalificeerde vrijwilligers verergert de hechtingsproblemen en trauma’s van deze kinderen. Gelukkig zijn er tal van vormen van (nationaal en internationaal) vrijwilligerswerk die wél een goed idee zijn! De vrijwilligerstest op www.weeswijs.nu helpt jongeren bij het vinden van vrijwilligerswerk dat écht bijdraagt aan lokale gemeenschappen. Tegelijk doen wij, xx ondertekenaars, een dringende oproep aan alle organisaties, kerken, kerkelijke initiatieven en individuen in Nederland: steun projecten die kinderen een thuis bieden, geen tehuis. Het is anno 2021 de hoogste tijd voor een nieuwe stap. Het is tijd voor het zorgvuldig sluiten van weeshuizen. Voor het begeleiden van kinderen uit tehuizen naar een gezin of pleeggezin. Voor het voorkómen dat kinderen hun gezin kwijtraken. Want dat is mogelijk; dat laten duizenden initiatieven in alle landen van de wereld iedere dag weer zien.

We hopen op uw steun en navolging en staan klaar voor iedereen die daar advies bij nodig heeft.

Patricia Nieuwenhuizen,
Better Care Network Netherlands, namens 53 organisaties.
Gepubliceerd in het Nederlands Dagblad op 29 september 2021.