IND mag baanbrekend arrest Europese Hof van Justitie niet omzeilen, zegt rechtbank Den Bosch
De Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) moet direct een besluit nemen over het verblijfsrecht van een alleenstaande minderjarige asielzoeker als er geen terugkeerplicht kan worden opgelegd. De IND mag het baanbrekende arrest TQ van het Europese Hof van 14 januari 2021 niet omzeilen door alleen het terugkeerbesluit in te trekken ingeval adequate opvang in het land van herkomst ontbreekt. Dat bepaalde de rechtbank Den Bosch op 15 februari in de zaak van een alleenstaande minderjarige jongen uit Guinee. Het oordeel van de Bossche rechtbank houdt in dat de Nederlandse overheid het beleid met betrekking tot alleenstaande minderjarige asielzoekers daadwerkelijk moet aanpassen en niet mag volstaan met een lapmiddel. De rechtbank geeft aan dat de door de IND gevolgde handelswijze in strijd is met het Europese recht en het belang van het kind: 'Feitelijk verblijf toestaan zonder een keuze te maken over de rechtmatigheid van voortgezet verblijf terwijl eiser niet kan worden uitgezet is onverenigbaar met de Terugkeerrichtlijn en het belang van het kind (art. 24 Europees Handvest).'
Het arrest TQ van het Europese Hof van Justitie
De Nederlandse praktijk tot aan het arrest TQ van het Europese Hof hield in dat bij alleenstaande kinderen die vijftien jaar of ouder waren op het moment van hun asielaanvraag in Nederland, niet beoordeeld werd of het kind bij terugkeer in het herkomstland adequate opvang kreeg. In het arrest TQ bepaalde de hoogste Europese rechter dat deze praktijk strijdig is met het Europese recht, omdat er niet genoeg rekening wordt gehouden met het hogere belang van het kind zoals vastgelegd in artikel 3 van het Kinderrechtenverdrag en artikel 24 van het EU-Grondrechtenhandvest. Volgens het Europese Hof mag de IND pas een terugkeerbesluit nemen als er adequate opvang is in het land van herkomst, ongeacht de leeftijd van de betreffende minderjarige. Deze mooie uitspraak noopt tot een ingrijpende wijziging van het beleid ten aanzien van alleenstaande minderjarige vreemdelingen. Het belang van het kind krijgt daarin, terecht, een belangrijke rol.
De uitspraak van de rechtbank Den Bosch
Na het arrest was het de vraag hoe hieraan uitvoering dient te worden gegeven en hoe het Nederlandse beleid moet worden aangepast. De Bossche rechtbank heeft nu geoordeeld dat de IND door alleen het terugkeerbesluit in te trekken maar geen besluit te nemen over het verblijfsrecht, geen correcte uitvoering heeft gegeven aan het arrest TQ en daarmee aan het Europese recht. Het feit dat de staatssecretaris sinds 14 januari 2021 nog niet de tijd heeft gehad het huidige beleid met het arrest in lijn te brengen, verandert dit niet. Volgens de rechtbank geldt dat wanneer de asielaanvraag van een alleenstaande minderjarige is afgewezen, deze minderjarige rechtmatig in Nederland verblijft. Dit is slechts anders wanneer de staatssecretaris bij een nieuw te nemen besluit alsnog een asielaanvraag inwilligt, omdat de minderjarige dan vanaf het moment van zijn asielaanvraag in aanmerking komt voor het verkrijgen van een vergunning. De rechtbank zet hiermee dus een streep door de handelswijze van de IND om geen beslissing te nemen over de rechtmatigheid van het voortgezet verblijf van de minderjarige.
Het Europese Hof overwoog in de zaak van TQ ook dat een lidstaat, op het moment dat er een terugkeerbesluit ligt, niet mag wachten met het uitzetten van een minderjarige totdat hij of zij meerderjarig is. Dit om te voorkomen dat kinderen in een situatie van grote onzekerheid terecht komen met betrekking tot hun juridische status en toekomst, zoals opleiding, band met pleeggezin of de mogelijkheid om in het desbetreffende land te blijven. Het intrekken van het terugkeerbesluit zonder tevens een besluit te nemen over het verblijfsrecht, creëert in feite eenzelfde onzekere situatie voor alleenstaande minderjarigen en werd daarom terecht door de rechtbank afgewezen.
Oproep Defence for Children
Er lopen meer procedures waarin de IND een terugkeerbesluit heeft genomen zonder te beoordelen of terugkeer al dan niet mogelijk is. Marie-Christine Alting von Geusau, juridisch medewerker Kinderrechten en Migratie: “Defence for Children roept de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid op om het beleid voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen nu echt in lijn met het belang van het kind en het Europese recht te brengen. Het beleid moet voor toekomstige gevallen goed worden geregeld, maar er moet ook worden teruggekeken naar zaken in het verleden waarin ten onrechte niet goed naar de belangen van deze kinderen is gekeken en waarin wellicht alsnog een verblijfsvergunning moet worden verleend.”