Mulock Houwer-lezing: Het gemeenschappelijk lot van kinderen van Syriëgangers en kinderen van NSB’ers
Tijdens de negende Mulock Houwer-lezing op donderdag 21 november heeft Marion van San, socioloog en criminoloog, de Mulock Houwer-lezing gegeven over het gemeenschappelijk lot van kinderen van Syriëgangers en kinderen van NSB’ers. Als wetenschapper die in nauw contact staat met vrouwen, die in kampen in voormalig IS-gebied verblijven, en hun families belichtte Van San de problematiek vanuit pedagogisch perspectief. Wat betekenen de keuzes van ouders voor hun kinderen en hoe kunnen zij daartegen worden beschermd? En wat kunnen we leren van de ervaringen van kinderen van NSB-ouders die na de oorlog werden onderworpen aan heropvoedingsprogramma’s in plaats van dat zij behandeling kregen voor de opgelopen trauma’s?
Kinderen terughalen
In het huidige debat staat de vraag centraal of de Nederlandse staat de kinderen van Syriëgangers en hun moeders moet terughalen vanuit de kampen in voormalig IS-gebied. Ook de rechtbank Den Haag heeft zich hierover op 11 november jl. uitgesproken. In een kort geding werd gevorderd om 56 Nederlandse kinderen en hun moeders terug te halen. Kinderen, die er niet voor hebben gekozen om naar Syrië af te reizen maar door hun ouders waren meegenomen of daar zijn geboren. Marion van San: “Het gaat veel te ver om kinderen te straffen voor de keuzes van hun ouders, hoe gruwelijk die keuzes ook zijn geweest. Kinderen blijven in de eerste plaats kinderen, en bij het afwegen van de dilemma’s waar je voor staat als je nadenkt over het al dan niet terughalen van deze kinderen naar Nederland, zou het doorslaggevend belang dat van de kinderen moeten zijn.”
<tekst gaat door onder de foto>
Angst
Marion van San maakte een vergelijking in de wijze waarop om wordt gegaan met kinderen van Syriëgangers en kinderen van NSB’ers na de oorlog. Volgens haar overheerst in de samenleving met name angst. Daarvoor worden dezelfde redenen gegeven als voor het niet helpen van NSB-kinderen destijds. Marion van San: “De situatie waarin we nu verkeren heeft ook veel weg van de situatie aan het eind van de Tweede Wereldoorlog, toen Nederlandse bestuurders af wilden rekenen met het schrikbeeld van de verbitterde en wraaklustige oud-NSB’ers die zich opnieuw politiek konden groeperen en de democratische orde bedreigden. Bovendien was er de roep vanuit de samenleving om af te rekenen met de ‘landverraders’. Ook nu overheerst het schrikbeeld van gefrustreerde IS-strijders en hun vrouwen die zich zouden kunnen wreken op deze samenleving en is er de roep vanuit die samenleving om deze ‘landverraders’ nooit meer toe te laten tot Nederland.”
Heropvoeding of traumaverwerking
De kinderen van NSB’ers werden grotendeels ondergebracht in tehuizen waar zij ‘politieke heropvoeding’ kregen. We weten nu dat de manier waarop NSB-kinderen na de oorlog werden behandeld bij velen tot trauma’s heeft geleid. Dat heeft grote invloed gehad op hun verdere leven. Voor terugkerende kinderen van Syriëgangers maakt de Raad voor de Kinderbescherming een terugkeerplan, waarbij wordt samengewerkt met het Landelijk Adviesteam minderjarige Terugkeerders. Echter, in de samenleving en politiek blijven de meningen verdeeld. Van San: “Wat de casus van de kalifaatkinderen laat zien is dat we ook doorgeslagen zijn in het benaderen van kinderen vanuit een veiligheidsperspectief en dat het pedagogisch perspectief hierdoor volledig ondergesneeuwd raakt.”
Mulock Houwer
De Mulock Houwer-lezing verwijst naar de invloedrijke doener en denker Daniël Quirijn Robert Mulock Houwer (1903-1985), die in de geschiedenis van de kinderbescherming en de zorg voor de jeugd een grote rol speelde en veel aandacht had voor het kind en zijn sociale omgeving. De Mulock Houwer-lezing is een initiatief van het Nederlands Jeugdinstituut en Defence for Children in samenwerking met Pro Juventute en Canon Jeugdzorg.