Gemeenten, laat dakloze gezinnen niet in de steek!

Het hebben van een dak boven je hoofd is voor bijna iedereen vanzelfsprekend. We leven immers in Nederland, een van de welvarendste landen ter wereld. Dat deze basisbehoefte niet voor iedereen zo vanzelfsprekend is, is mij pijnlijk duidelijk geworden toen ik op een ochtend de telefoon op de Kinderrechtenhelpdesk opnam.

Een dakloos gezin met minderjarige kinderen vraagt mij om hulp. Het gezin staat op straat en heeft geen plek om de komende nacht door te brengen. De maatschappelijke opvang zit vol en het gezin moet zelf een plek voor de nacht zien te vinden. Ik besluit direct de betrokken partijen te bellen. De inzet van het wijkteam blijkt ontoereikend te zijn. Uit het gesprek met de gemeente wordt duidelijk dat zij niet precies weten hoe de maatschappelijke opvang binnen hun gemeente is geregeld. Ik word vervolgens steeds naar instanties doorverwezen die het gezin ook niet verder kunnen helpen. Wat ik daarbij verontrustend vind, is dat meerdere partijen het idee opperen om de kinderen gescheiden van hun ouders op te vangen, bijvoorbeeld door hen in een pleeggezin te plaatsen. Zij zijn er daarbij van overtuigd dat zij het juiste doen.

Na veel telefoontjes heb ik eindelijk de maatschappelijke opvang bereikt die plek zou moeten hebben voor een gezin met minderjarige kinderen. De maatschappelijke opvang vindt de situatie spijtig, maar zit helaas vol. Het gezin zal zich voor de nacht moeten melden bij de politie, omdat pas de volgende dag kan worden bekeken of er elders plek is voor het gezin. Ik ben verrast, het is namelijk net middag. Het gezin heeft de nacht uiteindelijk op een veilige plek kunnen doorbrengen. Na veel bemoeienis van Defence for Children heeft het gezin een dag later uiteindelijk toch een plek bij de maatschappelijke opvang gekregen.

Dakloosheid van gezinnen met minderjarige kinderen is in Nederland een groot probleem. De laatste tijd komen er veel soortgelijke zaken binnen op de Kinderrechtenhelpdesk. In sommige gevallen is zelfs al overgegaan tot het gescheiden opvangen van kinderen en hun ouders. Dit is een grove kinderrechtenschending. Kinderen mogen nooit vanwege dakloosheid van hun ouders worden gescheiden. In dit soort situaties zijn gemeenten verantwoordelijk voor het bieden van opvang aan het gehele gezin. Wanneer de maatschappelijke opvang vol is, dienen gemeenten een passend alternatief te zoeken, bijvoorbeeld door een hotelkamer te boeken. Het is zorgelijk om te zien waar een dakloos gezin met minderjarige kinderen tegenaan loopt bij het vinden van opvang. Ik heb het geluk dat ik juridisch ben geschoold, maar ondanks dat raakte ik verstrikt in het gemeentelijke web van maatschappelijke opvang.

Volgens het Kinderrechtenverdrag heeft ieder kind het recht op een toereikende levensstandaard en op bescherming van zijn of haar gezinsleven (artikel 9, 16 en 27 IVRK). Ook de Kinderombudsvrouw heeft hier aandacht voor gevraagd in haar rapport 'Alle kinderen kansrijk', dat op 5 december is gepubliceerd. Een van de aanbevelingen is dat gedwongen scheiding van kinderen en ouders als gevolg van armoede, huisuitzetting of dakloosheid te allen tijde dient te worden voorkomen. Daarnaast dienen gemeenten ervoor te zorgen dat gezinnen verzekerd zijn van kwalitatief goede huisvesting die voor de lange termijn is gegarandeerd, zodat gezinnen een stabiele woonruimte hebben én houden. Hopelijk nemen de gemeenten deze aanbevelingen ter harte. Het is tijd dat zij wakker worden, kritisch naar hun beleid omtrent maatschappelijke opvang kijken en daarbij kinderrechten vooropstellen zodat ieder kind samen met zijn ouder(s) een dak boven zijn hoofd heeft.

Chantal Roso