De IDFA documentaire JASON, gemaakt door Masja Ooms, laat zien dat een gesloten plaatsing grote impact heeft op het verdere leven van kinderen. Het gebrek aan aandacht, zorg, hulp en behandeling in JeugdzorgPlusinstellingen is schadelijk. De vele maatregelen die worden toegepast, waaronder opsluiting, afzondering, urinecontrole en beperken van telefoon of computergebruik, kunnen leiden tot diepe, lang doorwerkende trauma’s. Dit zien we ook bij Jason. De missie van Jason is dat het zo niet langer kan. Het opsluiten van kinderen moet stoppen. Defence for Children is het met Jason eens. Gesloten plaatsingen zouden in Nederland niet nodig moeten zijn. De zorg voor kinderen moet en kan heel erg veel beter.

Een repressieve onveilige omgeving

Nederland sluit al jaren veel te veel kinderen op in gesloten JeugdzorgPlusinstellingen. In 2020 verbleven 1.814 kinderen voor korte of langere tijd in een gesloten JeugdzorgPlusinstelling. Voor veel kinderen geldt dat zij voorafgaand aan een gesloten plaatsing jeugdtrauma’s hebben ontwikkeld als gevolg van een onveilige jeugd. De documentaire JASON laat op schrijnende wijze zien wat de negatieve gevolgen zijn voor kinderen en hoe een gesloten plaatsing kan leiden tot spanning, stress, eenzaamheid, angst en trauma.

Jason: ''Er hoefde niks te gebeuren en je zat alleen. Ik heb gemiddeld 20 tot 22 uur per dag op m'n kamer gezeten.'' Kamerplaatsing is erger dan isoleren. In de isoleercel heb je uitzicht op een andere situatie''.

Redenen voor een gesloten plaatsing kunnen gedragsproblemen zijn of gevaar als gevolg van uitbuiting of geweld. Maar het komt ook voor dat plaatsingen toegekend worden omdat er wachtlijsten zijn voor passende hulp. Defence for Children vindt dat gesloten machtigingen in Nederland onnodig en veel te vaak worden toegewezen. Het leefklimaat, de behandeling en een slot op de deur sluiten niet aan bij de liefde, aandacht en goed passende zorg die deze kinderen nodig hebben. Hiermee schendt Nederland het VN-Kinderrechtenverdrag dat bepaalt dat vrijheidsbeneming alleen kan worden toegepast als uiterste maatregel, dus als het echt niet anders kan. Hierbij geldt dat kinderen recht hebben op een veilige plek en passende behandeling.

Wat hebben kinderen nodig?

Uit de vele signalen van jongeren zelf blijkt dat een gesloten instelling voor hen een repressieve en onveilige omgeving is. Er is veel meer erkenning en aandacht nodig voor de schadelijke gevolgen van vrijheidsbeneming en vrijheidsbeperking. Jason vertelt hierover: “Ik had behoefte aan hulp en therapie. De meeste kinderen in gesloten jeugdzorg krijgen geen therapie.”

Defence for Children roept met Jason op om alternatieven in te zetten en te ontwikkelen, waarbij een gedifferentieerd aanbod van hulp en therapie beschikbaar is. Hiervoor zijn kleinschalige voorzieningen nodig, waar kinderen het gevoel krijgen ergens thuis te zijn. De GGZ kan passende hulp bieden waaronder de EMDR traumatherapie.

Meer informatie

• Beweging van Nul doet een oproep om serieus werk te maken van het benutten van kennis voor de ondersteuning van de jeugd
• Het Vergeten Kind over de documentaire JASON en over hoe gesloten jeugdzorg kinderen traumatiseert
• Onderzoek Defence for Children naar de toepassing van vrijheidsbeperkende maatregelen in zorginstellingen voor kinderen 
• Rijksoverheid informatie over gesloten jeugdzorg
• Factsheet Jeugdzorg Nederland over plaatsings- en uitstroomgegevens in JeugdzorgPlus instellingen in 2020

De jongen op de foto is niet Jason.