Op donderdag 16 november heeft Tom van Yperen, orthopedagoog en expert kwaliteit jeugdstelsel bij het Nederlands Jeugdinstituut, de jaarlijkse Mulock Houwer-lezing gegeven over de vraag of jeugdzorg kan veranderen. Hij nam het publiek mee in de geschiedenis van stelselveranderingen in de jeugdzorg om te laten zien waar mooie plannen stranden in een complexe en weerbarstige realiteit. Hij gaf een hoopvolle blik op de toekomst: “er dreigt een kans.”

Beleidsmatige focus

Van Yperen richtte zijn kritiek op de beleidsmatige focus in de sector. Niet de hervorming zelf, maar de grote maatschappelijke jeugdvraagstukken moeten centraal staan. Zoals het toenemend jeugdzorggebruik en de afname van het mentale welzijn van jongeren: “Stop met het eindeloos sleutelen aan definities, regelingen en procedures. Neem als partijen elk meer eigen verantwoordelijkheid om met elkaar de inhoudelijke vraagstukken rondom het opgroeien en opvoeden bij de kop te pakken, vraagstukken die er echt toe doen.”

Hervormingsagenda Jeugd

Van Yperen is hoopvol over de Hervormingsagenda Jeugd vanwege de samenwerking tussen de verschillende partijen, de zogenaamde Vijfhoek. Cliëntenorganisaties, jeugdzorgprofessionals, aanbieders, gemeenten en het Rijk zijn in gezamenlijkheid bezig geweest met het opstellen van de agenda. Van Yperen vindt dit hoopvol, maar zou er graag meer idealisme in terug zien. Wanneer iedereen binnen de Vijfhoek vanuit zijn eigen rol meer ‘inhoudelijk vuur’ voelt om kinderen en jongeren te laten floreren in onze samenleving, zal er echt verandering mogelijk zijn, zo betoogt hij. Daarbij stelt van Yperen voor om van de vijfhoek en zeshoek te maken en kinderen en jongeren structureel te betrekken bij het uitvoeren van de agenda. Ook dat draagt eraan bij het vuur brandend te houden om hun leefwereld te verbeteren.

Er dreigt een kans

Van Yperen sloot zijn lezing af met een hoopvolle noot: “Oud-jeugdzorgbestuurder Hans Nieukerke zei ooit: ‘er dreigt een kans …’. Ik zeg hem na: er dreigt inderdaad een kans. De kans is dat met zo’n gezamenlijk ambitie op de inhoud het stelsel daadwerkelijk verbetert. De kans is dat de verbeterideeën die Daan Mulock Houwer had eindelijk worden gerealiseerd. De kans is dat dit gebeurt door een inhoudelijk gedreven samenspel van de Zeshoek, niet alleen om het recht op goede jeugdzorg waar te maken, maar ook het recht om jeugdzorg minder nodig te hebben. De kans is dat jeugdzorg in de toekomst daardoor daadwerkelijk minder nodig wordt. En wat nog belangrijker is, de kans is dat het leven van kinderen, jongeren en opvoeders er een stuk beter op wordt.”

Waarom een Mulock Houwer-lezing?

Daniël Mulock Houwer (1903-1985) is een markante figuur uit de geschiedenis van de jeugdzorg. Opgegroeid in tehuizen zou hij op latere leeftijd een fervent pleitbezorger worden van modernisering in de jeugdzorg en de kinderbescherming, waarbij het kind het uitgangspunt moest zijn. Met de jaarlijkse Mulock Houwer-lezing willen het Nederlands Jeugdinstituut en Defence for Children meer aandacht vragen voor het werk en de betekenis van pioniers, vernieuwers en invloedrijke denkers & doeners uit de geschiedenis van de jeugdzorg.

Meer over Tom van Yperen

Tom van Yperen is orthopedagoog. Zijn werk is vooral gericht op de kwaliteit van de hulp- en dienstverlening voor kinderen, jongeren en hun opvoeders. Hij adviseert instellingen, gemeenten, landelijke organisaties en overheden over de kwaliteit en de transformatie van het jeugdstelsel en de ontwikkelingen in het passend onderwijs. Van Yperen heeft 20 jaar ervaring als hoogleraar. Eerst aan de Universiteit Utrecht, daarna aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij stimuleert veel onderzoek naar de effectiviteit en verdere ontwikkeling van de jeugdzorg in de praktijk. Zijn persoonlijke kennis en ervaring neemt hij mee in de lezing.