Er wordt onvoldoende rekening gehouden met de gevolgen van de coronamaatregelen voor kinderen en jongeren. Hun rechten en belangen worden nauwelijks meegenomen in het coronabeleid. Dat blijkt uit een analyse van ruim tachtig risico’s voor kinderen en jongeren, zowel voor, tijdens als na de coronatijd die UNICEF samen met de Universiteit Leiden heeft uitgevoerd. Defence for Children onderschrijft de oproep om te zorgen dat de rechten en belangen van kinderen en jongeren een centraal onderdeel vormen van de coronamaatregelen. Defence for Children wordt in het rapport genoemd als een van de organisaties die bij de uitvoering van de aanbevelingen kan worden betrokken en acht de inventarisatie van de impact van de coronacrisis op kinderen en jongeren van groot belang.

Meer aandacht voor kinderen in armoede

De coronamaatregelen hebben grote invloed op de inkomenssituatie van Nederlanders en daarmee op de leefsituatie van kinderen. Zoals uit het rapport blijkt, zijn er veel goede initiatieven opgezet door organisaties of particulieren om mensen in armoede te ondersteunen. Ook de Nederlandse overheid heeft maatregelen genomen, maar daarbij ontbreekt het aan een focus op de gevolgen voor kinderen en jongeren. Belangrijke aanbevelingen die worden gedaan zijn om de bestrijding van kinderen die opgroeien in armoede tot speerpunt te maken van het regeringsbeleid in de aanpak van de coronacrisis. Het risico op armoede moet in kaart worden gebracht, voor zover kinderen en jongeren daar niet al in zijn terechtgekomen. Aanbevolen wordt ook het ontwikkelen van en investeren in beschermingsmaatregelen, waaronder opvang voor gezinnen. Zoals in het rapport staat, ontvangt Defence for Children via de Kinderrechtenhelpdesk blijvend signalen van gezinnen met kinderen die dakloos (dreigen te) raken. Door de coronacrisis is het momenteel nog moeilijker om woonruimte te vinden. Gezinnen met kinderen worden niet (direct) toegelaten tot een maatschappelijke opvang of moeten deze verlaten, met als reden dat zijn niet tot de doelgroep van de maatschappelijke opvang behoren. Kinderen hebben recht op een dak boven hun hoofd en moeten zich kunnen houden aan de coronavoorschriften. Het is daarom van groot belang dat onderdak aan gezinnen met kinderen wordt geboden. 

Onderwijs vanuit huis en impact op mentale gezondheid

De inventarisatie laat daarnaast zien dat de sluiting van de scholen impact heeft gehad op de leerprestaties en de sociaal emotionele ontwikkeling van kinderen. Leerlingen groeien op in verschillende omstandigheden en er kunnen verschillen zijn in materiële zaken en ondersteuning door ouders. Ook tussen scholen bestaan verschillen in digitale mogelijkheden, structuur en begeleiding. Met name over de onderwijssituatie voor kinderen die op een azc wonen kreeg Defence for Children signalen binnen. Zij konden vaak geen onderwijs volgen door een gebrek aan toegang tot WIFI en laptops. Ook contact met leeftijdsgenoten wordt als belangrijk onderdeel genoemd. Uit het rapport volgt dat het behoud van de vriendenkring op afstand of het opbouwen daarvan lastig kan zijn, zeker als zij (nog) niet naar school gaan. Dit geldt nog meer voor jongeren die zich al eenzaam voelen, moeite hebben met het leggen van sociale contacten en die een beperking of mentale problemen hebben. Bij jongeren die zich al eenzaam voelden voor de crisis, kan dat leiden tot (meer) mentale problemen.

Zorgen over geweld tegen kinderen en jeugdzorg

Volgens het rapport is er geen significante toename van het aantal meldingen van huiselijk geweld en kindermishandeling. Het zicht op huiselijk geweld verslechtert doordat er veel wordt thuisgewerkt en scholen (nog grotendeels) gesloten zijn. Daarnaast neemt de online onveiligheid toe als kinderen vaker achter de computer zitten. Defence for Children heeft in dat kader gemeld dat er een wereldwijde toename van online seksueel misbruik is nu zowel kindermisbruikers als kinderen meer thuis zitten en online zijn. Belangrijke aanbevelingen zijn het verspreiden van informatie over signalen van kindermishandeling en online veiligheid en het voor kinderen mogelijk maken om veilig een melding te kunnen doen. Daarnaast blijkt uit het rapport dat er niet genoeg aandacht is voor de rechten en belangen van kinderen binnen de jeugdzorg en het jeugdstrafrecht. Er wordt hard gewerkt om jeugdhulp zo veel mogelijk door te laten gaan. Soms kan zorg ook online plaatsvinden, maar hulpverleners kunnen signalen over de thuissituatie van kinderen hierdoor missen. Toch zijn er zorgen dat de toegang tot zorg beperkt is en behandelingen worden uitgesteld. Ook blijkt dat sommige jongeren lastig te bereiken en er zijn zorgen dat wachtlijsten in de jeugdzorg en jeugd-ggz toenemen. Onder meer wachtlijsten zijn al langer een probleem. Defence for Children benadrukt dat goede en toegankelijke zorg met name nu van groot belang is, omdat problemen zich anders kunnen opstapelen.

Betrek kinderen en jongeren bij coronabeleid

Een hele duidelijke aanbeveling wordt meermaals in het rapport herhaald: betrek kinderen en jongeren actief bij het maken van coronabeleid. Defence for Children juicht deze aanbevelingen van harte toe. De coronamaatregelen hebben grote impact op kinderen en jongeren. Zij hebben op basis van artikel 12 van het VN-Kinderrechtenverdrag het recht om hun mening te geven over alle zaken die hen aangaan. Het vraagt om een actieve rol van de overheid om kinderen en jongeren te betrekken bij het maken van coronabeleid, zoals voor kinderen in armoede. Hierbij wordt ook Speaking Minds genoemd. Defence for Children, Save the Children en Stimulansz zetten zich binnen Speaking Minds al geruime tijd in voor participatie van jongeren in armoede. Met name in de coronacrisis is jongerenparticipatie van groot belang, zodat jongeren input kunnen geven voor de besluitvorming over de uitvoering van de maatregelen die ook hen raken.

De uitkomst dat bij het coronabeleid onvoldoende aandacht is voor de belangen en rechten van kinderen en jongeren baart Defence for Children zorgen. Dit vraagt op korte termijn om verankering in het coronabeleid en periodieke monitoring, waarbij samen met kinderen en jongeren de risico’s worden geïnventariseerd en wordt bekeken welke (aanvullende) hulp en informatie er (voor hen) nodig is.

Meer informatie

• Rapport coronacrisis en kinderen en jongeren in Nederland
• Adviesraad biedt handvatten voor voorkomen en verminderen dakloosheid 
• Jongeren in azc's verstoken van online scholing door gebrek aan wifi
• Coronacrisis maakt kinderen extra kwetsbaar voor seksuele uitbuiting 
• Fundament jeugdzorgstelsel ontbreekt vijf jaar na transactie nog steeds
• Speaking Minds jongerenparticipatie programma