Het coronavirus is nu verspreid naar vrijwel elk land ter wereld en heeft een verwoestende impact op mensen en gemeenschappen, gezondheidsstelsels en hele economieën. Terwijl het leven van de meeste mensen in de wacht wordt gezet, vinden criminelen manieren om te profiteren van de situatie, inclusief degenen die kinderen seksueel willen uitbuiten. ECPAT International heeft informatie verzameld over hoe kinderen een verhoogd risico lopen op seksueel misbruik en uitbuiting tijdens deze wereldwijde pandemie. ECPAT zit in 102 landen en heeft 118 leden. Defence for Children – ECPAT is het Nederlandse lid van het netwerk.

Verhoogde economische kwetsbaarheid gezinnen

Als gevolg van het coronavirus zijn miljoenen mensen hun baan al kwijtgeraakt en zijn de aandelenmarkten gedaald zoals in tijden van een wereldwijde crisis. Alleen al in de toerismesector lopen volgens de World Travel and Tourism Council 75 miljoen banen gevaar. Azië-Pacific wordt naar verwachting het zwaarst getroffen, met tot 49 miljoen banen. Dit verhoogt de economische kwetsbaarheid van gezinnen, met name in landen die afhankelijk zijn van inkomsten uit toerisme. Maar ook buiten de reis- en toerismesector dreigen mensen hun baan te verliezen. Een lockdown betekent voor arme landen werkloosheid, armoede en kindersterfte. Ook is de gezondheidszorg in veel arme landen, vooral in Afrika, zeer beperkt. Ontwikkelingsexperts wijzen er daarom op dat regeringen in rijke landen de arme landen moeten steunen in de strijd tegen het coronavirus, anders is het onmogelijk de ziekte onder controle te krijgen. Hoe langer de pandemie duurt, hoe meer gezinnen het financieel moeilijk krijgen. De Verenigde Naties schat dat 42-66 miljoen kinderen in extreme armoede terechtkomen als gevolg van de crisis, bovenop de naar schatting 386 miljoen kinderen die in 2019 al in extreme armoede verkeerden. Opgroeien in armoede maakt kinderen extra kwetsbaar voor seksuele uitbuiting. 

Uitbuiting vindt plaats op minder zichtbare plekken

Kindermisbruikers kunnen niet reizen vanuit hun eigen omgeving naar de plek waar kinderen in uitbuitingssituaties worden gehouden en waar het misbruik plaatsvindt. De grenzen en de reis- en toerismesector zit op slot. Daarnaast zijn uitgaansgelegenheden, bordelen, massagesalons en hotels gesloten. Afspraken zullen daarom meer via internet gemaakt worden en het seksueel misbruik zal naar verwachting vaker plaatsvinden in particuliere huizen, afgelegen of mobiele plekken. Dit maakt de 1,5 miljard kinderen en jongeren die in 188 landen volgens de Verengde Naties niet naar school gaan vanwege de pandemie extra kwetsbaar. Een melding maken of ingrijpen bij seksuele uitbuiting door een docent op school, jeugdhulpverleners, of andere mensen die het kind vertrouwt is ingewikkeld nu uitbuiting veel meer uit het zicht van oplettende mensen plaatsvindt. Collega’s van partnerorganisatie ECPAT in Brazilië signaleren dat slachtoffers van seksuele uitbuiting nu op bestelling ‘thuisbezorgd’ worden aan huis, in plaats van aangeboden op straat of in een etablissement.

Online kindermisbruik neemt toe

Kinderen lopen daarnaast een groter risico op online seksuele uitbuiting, nu zowel kinderen als kindermisbruikers meer tijd online doorbrengen. Wereldwijd zien maatschappelijke organisaties en wetshandhavers tijdens de corona-uitbraak een toename van online seksueel misbruik. Europol meldt een stijging in het aantal mensen dat op zoek is naar online beeldmateriaal van kindermisbruik sinds de uitbraak. In de Filipijnen zijn kinderen uit verveling een online challenge gestart waarbij zij naaktfoto’s van zichzelf posten en hun online vrienden uitdagen hetzelfde te doen. “Ook horen we dat kinderen op online platforms worden blootgesteld aan filmpjes en foto’s van seksueel misbruik van kinderen”, zegt Dolores Alforte, directeur van partnerorganisatie ECPAT-Filipijnen. In Nederland ziet het Expertisebureau Online Seksueel Kindermisbruik (EOKM) een stijging in meldingen bij de hulplijn HelpWanted, met name van jongeren die te maken krijgen met sextortion (afpersing met naaktbeelden). Ook hebben kindermisbruikers meer tijd voor grooming: via internet in contact komen met kinderen om hen uiteindelijk offline te ontmoeten, met als doel seksuele handelingen te verrichten. In het Verenigd Koninkrijk wordt door de toename van online kindermisbruik meer capaciteit ingezet op het signaleren en opsporen hiervan.

Live-streaming neemt toe

Organisaties in Zuidoost-Azië verwachten een piek in uitbuiting van kinderen via live streaming, omdat kindermisbruikers niet kunnen reizen. Gezinnen die hun inkomen verliezen zien mogelijkheden in 'live-streaming-seksshows'. Terre des Hommes meldt dat zij een toename zien in het aanbod van kinderen voor webcamseks in de Filipijnen, waar het toerisme door het virus vrijwel volledig tot stilstand is gekomen. Kindermisbruikers die naar het land afreisden met als doel kinderen te misbruiken, lijken nu in toenemende mate gebruik te maken van faciliteiten voor uitbuiting van kinderen via online webcamseks.

Wat doen wij?

Het feit dat onze partners van zowel ECPAT als Defece for Children vaak niet meer naar kinderen toe kunnen, betekent allerminst dat er niets gedaan wordt op dit moment. In diverse landen wordt er hulp geboden aan kinderen die op straat leven en/of migrant zijn en/of op een andere manier zeer kwetsbaar zijn om tijdens deze crisis slachtoffer te worden van seksuele uitbuiting. Denk hierbij aan het uitdelen van zeep en noodzakelijke levensmiddelen. In de tussentijd blijven wij alert op signalen van seksuele uitbuiting. Onze collega’s in de landen waar we werken zijn ook nu in gesprek met overheden om er voor te zorgen dat kinderen juist nu beschermd worden. Het maakt creatief; zo voeren collega’s in verschillende landen online campagnes tegen seksuele uitbuiting, om kinderen en families te waarschuwen en oplettend te zijn. Via whatsappgroepen onderhouden de verschillende groepen kinderen en jongeren waarmee we werken, contact en zetten ze hun activiteiten voort. Carrie van der Kroon, programmacoördinator Kinderrechten en Seksuele Uitbuiting: “We staan voor een grote uitdaging, maar gaan die graag aan. Juist nú is het zaak om met ons wereldwijde netwerk aan kinderrechtenverdedigers waakzaam te zijn en samen te werken om seksuele uitbuiting van kinderen zo veel mogelijk tegen te gaan. We kunnen dit niet zonder de steun van onze donoren en zijn daar dankbaar voor.”

Bescherm kinderen tegen seksueel uitbuiting

Defence for Children – ECPAT roept overheden op om deze maatregelen op te volgen om kinderen ook in tijden van crisis te beschermen tegen seksuele uitbuiting:

• Vergroot de capaciteit voor het signaleren en opsporen van online kindermisbruik.
• Verstrek financiële hulp aan ontwikkelingslanden om de pandemie te bestrijden en de economische gevolgen op te vangen.
• Geef hoge prioriteit aan de belangen van kinderen bij het afwegen van beslissingen.
• Besteed extra aandacht aan kinderen in kwetsbare situaties, zoals kinderen in armoede, kinderen uit gemarginaliseerde groepen en vluchtelingenkinderen.
• Investeer in een omgeving van kinderen (ouders/verzorgers/professionals/gemeenschap) die goed is geïnformeerd, alert is op signalen en praat met kinderen over het voorkomen van seksuele uitbuiting en online misbruik, zonder veroordelend te zijn.