In nieuwe afspraken die de minister De Jonge van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in december naar klinieken stuurde, bevestigt hij de mogelijkheid dat donoren van voor 2004 die hadden afgesproken bekend te zouden worden, alsnog anoniem kunnen worden. Dit is in strijd met het VN-Kinderrechtenverdrag, breekt het contract dat ouders met klinieken hadden en zorgt voor onrust onder donoren. Defence for Children roept de minister op om de afspraken met de klinieken direct te heroverwegen en de stem van donorkinderen mee te wegen in nieuwe afspraken.

Sinds 2004 is het in Nederland bij wet verboden om vrouwen te bevruchten met anoniem donorzaad. Kinderen moeten in ieder geval vanaf hun zestiende kunnen weten wie hun donor is. Kinderen  hebben immers het recht om te weten van wie ze afstammen. Ze moeten kunnen weten van wie ze bepaalde karaktereigenschappen of fysieke kenmerken hebben, of ze rekening moeten houden met genetische afwijkingen en wie hun halfbroers en halfzussen zijn. Kinderen zijn gebaat bij het kennen van hun halfbroers en -zussen, omdat ze steun aan elkaar kunnen hebben en niet meer bang hoeven te zijn dat ze per ongeluk verliefd worden op een halfbroer of -zus.

Tweede goede daad

Voor 1990 waren donoren standaard anoniem. Tussen 1990 en 2004 konden donoren kiezen tussen anoniem donorschap (A-donor) of bekend donorschap (B-donor), waarbij het kind de donor op termijn zou kunnen leren kennen. In de overgangsperiode was het de bedoeling dat klinieken anonieme donoren benaderden om te vragen alsnog bekend te worden. In 2017 riep toenmalig minister Schippers donoren van voor 2004 op een tweede goede daad te doen: om zich alsnog vindbaar te maken voor donorkinderen. Zij begreep immers wat het belang van kinderen was om hun donor te kennen.

Alsnog anoniem

Slechts één kliniek, het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam, heeft de donoren (voor zover zij daar nog gegevens van hadden) benaderd. De meeste donoren hebben dus nooit de keuze gehad om bekend te zijn voor hun afstammelingen. Sommige klinieken hebben alle dossiers het label “anoniem” gegeven, zonder dit te overleggen met de betreffende donoren. Een deel van de donoren hebben gekozen om bekend te worden voor donorkinderen. Een ander deel heeft echter gekozen om toch anoniem donor te worden, ook al hadden ze eerder aangegeven bekend te willen worden. Kinderen die opgroeiden met het idee dat ze hun donor konden ontmoeten, kunnen daardoor voor een nare verrassing komen te staan. 

Betrek donorkinderen

Defence for Children vindt het verontrustend dat donorkinderen aanvankelijk betrokken waren bij het opstellen van een actieplan om donorkinderen beter te ondersteunen, maar nu bij de uitwerking van het plan niet betrokken worden en ook niet geïnformeerd worden. In de brief aan de fertiliteitsklinieken besteedt de minister nadrukkelijk aandacht aan de mogelijkheden voor donoren om anoniem te blijven of te worden. In tegenstelling tot zijn voorganger roept De Jonge de klinieken niet op om zich in te spannen zo veel mogelijk donoren voor te lichten over kinderrechten en de mogelijkheden die er zijn om vindbaar te worden voor zoekende donorkinderen.

Ongeruste donoren

De brief leidt ook tot onrust onder donoren. Ties van der Meer van Stichting Donorkind: “De afgelopen dagen nemen veel donoren contact op met stichting Donorkind om zich bekend te maken. Zij maken zich zorgen dat hun afstammelingen hen niet zullen kunnen vinden, omdat de klinieken en de minister dit onvoldoende ondersteunen.”

Laat bekende donor niet anoniem worden

Momenteel bereiden advocaten een rechtszaak voor tegen een donor die niet bekend wil worden, ook al had hij voor 2004 aangegeven bekend te willen worden. Defence for Children roept de minister op niet te wachten op de uitspraak over deze zaak, maar het beleid nu aan te passen. Kinderen, verwekt voor 2004, die opgroeiden met het idee dat ze contact op kunnen nemen met hun donor, moeten dat nog steeds kunnen doen. Dit betekent dat donoren die voor 2004 hebben aangegeven een bekende donor te willen zijn, niet opnieuw benaderd worden met de vraag om toch anoniem te worden. 

Lees meer

Over het recht op identiteit
Over de zaak Karbaat
Over het gebrekkige toezicht op het aantal kinderen per donor