Zorgpunten en aanbevelingen bij de herijking van het beleid

Defence for Children en UNICEF Nederland maken zich grote zorgen over het nieuwe beleid voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen. Staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie heeft bepaald dat dit herijkte beleid per 1 juni 2013 een feit is. De speciale beschermingsstatus voor deze jongeren is daarmee verleden tijd. Defence for Children en UNICEF geven in deze publicatie de kinderrechtelijke knelpunten aan voor het nieuwe beleid.

Alleenstaande minderjarige vreemdelingen zijn extra kwetsbaar: ze zijn kind, vaak asielzoeker en zijn in een land dat zij niet kennen zonder een ouder die voor hen zorgt. Op grond van het VN-Kinderrechtenverdrag moet Nederland deze kinderen bijzondere bescherming bieden. Defence for Children en UNICEF Nederland zien echter de volgende zorgpunten:

Onzorgvuldige, kindonvriendelijke procedures

In de procedures vindt geen onderzoek plaats naar de individuele beoordeling van het belang van het kind zoals het VN-Kinderrechtenverdrag en het Kinderrechtencomité voorschrijven. Kindspecifieke elementen blijven onderbelicht en bijna geen enkel kind lijkt in aanmerking te komen voor het nieuwe buitenschuldbeleid voor kinderen die voor hun 15de Nederland binnenkomen.

Kinderen worden de illegaliteit in gedreven

Er komt geen alternatief voor het afschaffen van de reguliere verblijfsvergunning voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen. Dit heeft tot gevolg dat er geen enkele procedure meer specifiek gericht is op alleenstaande minderjarigen. Hierdoor zullen meer kinderen in de illegaliteit belanden. Na hun 18e verjaardag is er geen beleid meer dat de ex-minderjarige in beeld houdt en een mate van perspectief biedt, waardoor zij een groot risico lopen om uitgebuit te worden.

De terugkeerdoelstelling werkt averechts

De inrichting van bescherming en opvang is gebaseerd op het terugkeerperspectief: het mandaat van jeugdbescherming staat onder druk. Informatieoverdracht en opvang worden bij voorkeur grootschalig en onaangenaam vormgegeven omdat dit terugkeer zou stimuleren. Deze benadering snijdt geen hout, omdat er geen relatie zichtbaar is tussen deze benadering en terugkeercijfers.

Ontwikkeling van het kind wordt uit het oog verloren

Het huidige opvangbeleid voor kinderen boven de 15 jaar in grootschalige procesopvanglocaties en campussen is gevaarlijk voor de ontwikkeling van de kinderen. Er verdwijnen veel kinderen van deze locaties en de opvang is duur. Opvang in pleeggezinnen en kleinschalige opvang heeft de voorkeur en is nodig voor deze jongeren gezien de kleine instroom en opgebouwde ervaring.

Kortom, in het huidige beleid is een alleenstaande minderjarige allereerst vreemdeling en dan pas kind. Zijn bescherming en ontwikkeling zijn ondergeschikt aan terugkeer. Dit kan en moet anders en beter. UNICEF Nederland en Defence for Children hopen dat Kamerleden en beleidsmakers inspiratie putten uit de notitie en zich in gaan zetten voor een betere bescherming van deze groep bijzonder kwetsbare jongeren.

De publicatie Bescherming alleenstaande minderjarige vreemdelingen in de knel