Minderjarige slachtoffers mensenhandel onvoldoende beschermd

Defence for Children heeft voor het Europese GATE-project (Guardians Against Child Trafficking and Exploitation) onderzoek gedaan naar de risico's waar alleenstaande minderjarige vreemdelingen aan worden blootgesteld in Nederland.  Een groot risico voor de kinderen zijn de grootschalige opvanglocaties. Deze locaties zijn niet veilig, de kinderen zijn er ongelukkig en er verdwijnen veel kinderen. Defence for Children pleit voor de sluiting van de grootschalige locaties en opvang van kinderen in pleeggezinnen of kleine opvangvormen.

Niet extra beschermd maar extra beschadigd

Tot 1 september 2012 hebben 289 alleenstaande minderjarigen asiel aangevraagd in Nederland. Alleenstaande minderjarige vreemdelingen zijn extra kwetsbaar: ze zijn kind, meestal gevlucht en zijn in een land dat zij niet kennen zonder een ouder die voor hen zorgt. Op grond van het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK) heeft Nederland  een speciale verantwoordelijkheid naar deze kinderen. Zij hebben recht op bijzondere bijstand en bescherming. Toch raken alleenstaande minderjarigen vaak extra beschadigd in hun ontwikkeling door hun verblijf in Nederland.

Kinderen vluchten uit de opvang

De meeste asieljongeren worden de eerste drie maanden van hun verblijf in Nederland opgevangen in een procesopvanglocatie (POL). Uit het GATE-rapport blijkt dat de kinderen hier net als op de grootschalige campussen (vervolgopvang) niet gelukkig zijn en in hun ontwikkeling worden bedreigd. De campus is een unit op een asielzoekerscentrum voor honderd minderjarige kinderen tussen de vijftien en achttien jaar die 24 uur per dag onder toezicht staan. De kinderen hebben veel psychische klachten wat hen kwetsbaarder maakt voor uitbuitingssituaties. Voogden kunnen hen hiertegen niet beschermen. In 2011 verdwenen 140 kinderen uit de opvang van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers. Na hun verdwijning worden weinig jongeren teruggevonden en is het onzeker of zij op doorreis zijn gegaan naar een ander land of in Nederland in een uitbuitingssituatie terecht zijn gekomen. Uit berekeningen van het tv-programma de Rekenkamer, d.d. 8 maart 2012, blijkt dat het plaatsen van een kind in grootschalige campussen beduidend meer kost (€ 40.971 per jaar) dan het plaatsen van een kind in een pleeggezin (€ 6.000 per jaar).

Door de lage instroom zouden kinderen eenvoudig in pleeggezinnen of kleinschalige opvang geplaatst kunnen worden. Dit is kindvriendelijker, goedkoper en er verdwijnen minder kinderen uit deze opvangvormen. Wel verdient het aanbeveling dat pleeggezinnen beter worden gemonitord en getraind om mensenhandel en uitbuiting te kunnen signaleren.

Procedures niet gericht op kinderen

Met de aangekondigde herijking van het beleid voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen waarbij, per 1 juli  2013, de speciale vergunning voor alleenstaande minderjarigen dreigt te worden afgeschaft, is er geen enkele procedure meer specifiek gericht op alleenstaande minderjarigen. Er zullen meer kinderen ongedocumenteerd worden wat hen kwetsbaar maakt om slachtoffer te worden van kinderhandel of uitbuiting. In de procedure voor slachtoffers van mensenhandel (de zogenaamde B9-procedure) staat ook niet het kind als slachtoffer centraal maar de strafrechtelijke veroordeling van de dader. Respondenten in het GATE-rapport zijn voorstander van een speciale regeling voor kindslachtoffers van mensenhandel. Er zou een belangrijke rol weggelegd zijn voor de voogd om te verklaren of een kind al dan niet slachtoffer is van mensenhandel en dit zou een belangrijke weging moeten zijn bij het al dan niet toekennen van een verblijfsvergunning.

Autoriteiten moeten rol van voogden respecteren

Voogden wijzen in het GATE-rapport op de conflicterende situaties die kunnen ontstaan met de migratieautoriteiten, die (betrouwbare) informatie verzoeken van de voogden. Voogden verklaren dat zij handelen in overeenstemming met hun opvatting over de geheimhoudingsplicht. De (immigratie)autoriteiten moeten de rol van de voogd respecteren als hoofdverantwoordelijke voor de bescherming van het kind, zoals dit is verwoord in de kwaliteitsstandaarden voor voogden van alleenstaande minderjarigen in Europa.

Meer informatie

Nederlandse GATE-rapport 'De rol van voogden in de bescherming tegen kinderhandel en uitbuiting'

Het GATE-project wordt financieel mogelijk gemaakt door het Preventie en Bestrijding van Misdaad programma van de Europese Commissie en het Nederlandse Ministerie voor Veiligheid en Justitie.