Kinderorganisaties: vluchtelingenkinderen verblijven te lang in slechte omstandigheden

De vooruitgang die staatssecretaris Broekers-Knol (Justitie en Veiligheid) boekt voor verbetering van de leefsituatie van kinderen in azc’s is te minimaal. Dat stelt de Werkgroep Kind in azc vandaag in opmaat naar het Kamerdebat over de leefsituatie van kinderen in asielzoekerscentra. ‘Het aantal keer dat kinderen moeten verhuizen is het afgelopen jaar toegenomen in plaats van afgenomen. Schokkend’, stelt Helen Schuurmans namens de Werkgroep Kind in azc.

Al in juni vorig jaar bleek dat de leefsituatie van kinderen in asielzoekerscentra en gezinslocaties onder de maat is. Toen verscheen het onafhankelijk onderzoek dat het COA samen met de Werkgroep Kind in azc (een coalitie van UNICEF Nederland, VluchtelingenWerk Nederland, Save the Children, War Child, Defence for Children, De Vrolijkheid en Kerk in Actie) liet uitvoeren. De betrokken Kamerleden en toenmalig staatssecretaris Harbers lieten destijds weten dat het belang van het kind centraal te willen stellen.

Ter voorbereiding op het Kamerdebat van vandaag heeft staatssecretaris Broekers-Knol op alle 92 aanbevelingen uit het rapport gereageerd. Toch is de Werkgroep niet gerust: ‘Te vaak schrijft de staatssecretaris ‘onderzoeken, aanjagen en nader onderzoek te willen doen’ en dat is niet genoeg. Zeker als je je realiseert dat kinderen door achterstanden bij de IND een groot deel van hun jeugd in het azc moeten verblijven’, zegt Schuurmans.

De Werkgroep vindt dat het Kamerdebat vooral moet gaan over één aanbeveling waarop al zo vaak verbetering is toegezegd en die ook in het coalitieakkoord staat: het stoppen van verhuizen van kinderen in azc’s. ‘Zolang dat niet wordt aangepakt, blijft het voor kinderen onmogelijk hun draai te vinden in Nederland, goed onderwijs en goede medische zorg te krijgen, vrienden te maken, kortom: kind te kunnen zijn’, zegt Schuurmans.

Op dit moment herziet de staatssecretaris het asielopvangsysteem in Nederland, waar momenteel ruim zevenduizend kinderen verblijven. Een van de uitgangspunten is dat het vele verhuizen van kinderen moet stoppen. Schuurmans: ‘Er gebeurt echter maar bar weinig en in de tussentijd gaat het verhuizen gewoon door. Sterker nog, het is erger geworden, want kinderen moeten nu een jaar wachten tot de procedure begint en in dat jaar verhuizen ze ook vaak een of meer keer.’

Belangrijk is dat de Tweede Kamer zich opnieuw sterk maakt voor betere opvang van kinderen in asielzoekerscentra en gezinslocaties. De 92 aanbevelingen van het COA en de Werkgroep Kind in azc geven aan waar de leefomstandigheden zo verbeterd kunnen worden dat kinderen de opvang krijgen waar ze recht op hebben. ‘Wij roepen de Kamerleden op de staatssecretaris aan te sporen een tandje bij te zetten voor deze kwetsbare groep kinderen. Bovenal hopen we dat ze de staatssecretaris houden aan de eerder gedane belofte dat het vele verhuizen gaat stoppen. Daar zijn al zoveel toezeggingen op gedaan, maar in de praktijk gebeurt er niets. Dat kan de Kamer toch niet accepteren?’

Noot voor de redactie:

• Meer informatie over het onderzoek is hier te vinden
• De werkgroep reageerde via een brief aan de staatsecretaris en deed per brief een oproep aan de Tweede Kamer.
• Helen Schuurmans is namens de Werkgroep Kind in azc beschikbaar voor interviews.
• De Werkgroep Kind in azc is een coalitie van UNICEF Nederland, VluchtelingenWerk Nederland, Save the Children, War Child, Defence for Children, De Vrolijkheid en Kerk in Actie.

Aanvullende informatie:

Aantal kinderen in azc’s (per 28 okt. 2019):

0 t/3 jaar: 1.943
4 t/m 11 jaar: 3.280
12 t/m 17 jaar: 2.311
Totaal: 7.534

Het proces:

Een kind die via de asielprocedure Nederland binnen komt start momenteel in een procesopvanglocatie (POL). Momenteel zijn er 42 POLs in Nederland.

Een vluchteling begint in een POL. Daarna melden mensen zich bij een Centrale Opvang Locatie (COL). Een COL is in Ter Apel of in Gilze Rijen. Hier melden mensen zich officieel aan. Daarna kan hij of zij naar een asielzoekerscentrum (azc).

Het reguliere proces ziet er zo uit:

1. een POL verblijf, bezoeken van een COL gedurende dit verblijf,
2. dan naar een AZC,
3. dan afhankelijk van het perspectief naar een woning in een gemeente of naar een Gezinslocatie(GL).

Door de toegenomen wachttijden bij de IND is hier een PRE-POL bij gekomen, wat nog een extra verhuizing betekent. In deze periode, die op dit moment opgelopen is tot tien maanden, wordt een kind vaak nog één of meer keer verplaatst. 

Ieder kind verhuist in de asielprocedure dus al minimaal vier keer. Maar, een kind moet nog veel vaker gedwongen verhuizen, bijvoorbeeld omdat een centrum sluit of omdat bij het begin van de procedure niet goed gekeken is waar bijvoorbeeld de familie van een kind woont.

Verhuisbewegingen 2018 (bron: COA, afgerond op tientallen. Aan de Werkgroep Kind in azc aangeleverd door het ministerie van Justitie en Veiligheid)

Hier worden de procesgerelateerde (van pre-pol naar col, van col naar pol, van pol naar naar azc/Gezinslocatie) verhuisbewegingen (3 x) niet meegeteld.