Meer preventie nodig ter voorkoming van daderschap mensenhandel
Dat zogenaamde loverboys een slachtoffer verliefd maken en langzaam de prostitutie inwerken is deels achterhaald. Zo bedraagt de ronselperiode in veel gevallen zelfs minder dan een week. Dit blijkt uit het rapport 'Daders van binnenlandse seksuele uitbuiting' van het Centrum tegen Kinderhandel en Mensenhandel (CKM). Defence for Children – ECPAT vormt samen met het CKM de Coalitie tegen Seksuele Kinderuitbuiting en ondersteunt de oproep van het CKM om sterker in te zetten op preventie van daderschap.
Korte ronselperiode
Voor het onderzoek zijn onder meer vijfentwintig opsporingsdossiers van mensenhandelaren onderzocht. Het rapport schetst het beeld van een kwetsbare groep daders met een laag inkomen en negatieve jeugdervaringen. Vanaf jonge leeftijd bevinden de mensenhandelaren zich al op het criminele pad – in 40% van de gevallen is de dader zelfs jonger dan 23 jaar. In tegenstelling tot het klassieke beeld van een ‘loverboy’ zet de dader bij 51 % van de slachtoffers geen affectieve relatie in bij het ronselen en uitbuiten en worden andere dwangmiddelen ingezet. Het rapport laat zien dat er maar zeer kort de gelegenheid bestaat om te voorkomen dat er daadwerkelijk wordt overgegaan tot uitbuiting. In driekwart van de gevallen duurde de ronselperiode, de tijd tussen het eerste contact en uitbuiting, namelijk korter dan een maand, in de helft van de gevallen zelfs minder dan een week. Ook lijken daders zich bewust te richten op jonge en kwetsbare slachtoffers zoals minderjarigen die in een jeugdinstelling verblijven.
Eerste contact meestal online
Het rapport laat zien dat online contact vooral een belangrijke rol speelt als slachtoffer en dader onbekenden van elkaar zijn. In bijna 80% van die gevallen, met name bij minderjarige slachtoffers, wordt het eerste contact dan online gelegd, bijvoorbeeld via social media, dating-apps of sekssites. Het initiatief komt niet alleen vanuit daders zelf. Daders kunnen het initiatief om over te gaan tot het verkopen van seks ook bij het slachtoffer laten. Bij een deel van de slachtoffers zet de dader een online fuik uit en trekt daarmee (potentiële) slachtoffers aan. Ook blijkt dat bij 82% van de slachtoffers in het onderzoek klanten digitaal worden benaderd, voornamelijk via reguliere websites met sekscontactadvertenties. Het merendeel van de slachtoffers heeft geen rol in het aanmaken van deze advertenties. CKM-woordvoerder Shamir Ceuleers: “Dit laat zien dat online platformen niet alleen een belangrijke rol spelen in het groomingproces, maar ook in het aanbod richting klanten. Deze kennis is waardevol voor de opsporingsdiensten en benadrukt het belang van een verdere verkenning van de rol van technologie in de bescherming van slachtoffers van mensenhandel.”
Factoren die van invloed zijn op daderschap
Er zijn drie voorname factoren uit het onderzoek naar voren gekomen die een aanleiding kunnen vormen voor daderschap en daarmee relevant zijn voor preventieprogramma’s. De drie factoren zijn:
- De sociaaleconomische status van de daders: voor een deel van de daders ligt het motief mogelijkerwijs in het financiële gewin, mogelijk vanwege de zwakke sociaaleconomische positie die een groot deel van de daders kennen.
- Negatieve jeugdervaringen en relatie met ouders: een aanzienlijk deel van de daders kent negatieve jeugdervaringen en heeft een slechte relatie met hun ouders. Als gevolg hiervan ontstaat mogelijkerwijs persoonlijkheidsproblemen of stoornissen bij een groot deel van de daders.
- Alcohol en drugsgebruik: tot slot is er een mogelijk verband tussen alcohol- en drugsgebruik van de dader en het plegen van seksuele uitbuiting. Middelengebruik en verslaving leidt mogelijk tot daderschap doordat het invloed kan hebben op het gedrag van de dader, de sociaaleconomische status van de dader en kan leiden tot psychische- of gedragsproblematiek. Daarnaast zijn de daders die middelen gebruiken mogelijk eerder geneigd om (hard)drugs in te zetten gedurende de ronsel- en uitbuitingsperiode.