VN-vertegenwoordigers en Nederland committeren zich aan ondersteuning en bescherming meisjes als mensenrechtenverdedigers
Om als meisje je stem te laten horen in een gemeenschap waar vrouwen en meisjes kwetsbaar zijn voor geweld, vergt moed. Emah van 16 uit Mauritanië weet er alles van. Met haar kunst spreekt zij zich uit tegen meisjesbesnijdenis. Emah deelt haar ervaringen op 19 november bij de Verenigde Naties in Genève als start van de paneldiscussie over de ondersteuning en bescherming van meisjes die opkomen voor hun rechten. In het panel zaten Annette Lyth, namens de Speciaal Vertegenwoordiger van de Secretaris-General op het gebied van Geweld tegen Kinderen, Meskerem Geset Techane, voorzitter van de VN-werkgroep tegen discriminatie van vrouwen en meisjes, Monique van Daalen, Nederlandse ambassadeur in Zwitserland en vertegenwoordiger van Nederland bij de VN en Manaff Abdul Kemokai, president van Defence for Children International. De paneldiscussie is een initiatief van de Girls Advocacy Alliance ter gelegenheid van de dertigste verjaardag van het VN-Kinderrechtenverdrag.
Emah komt uit Mauritanië, een land waar zo’n 66% van de meisjes besneden wordt. Ze vertegenwoordigt met haar strijd tegen meisjesbesnijdenis een impopulair standpunt. “Ik ben één van de vele slachtoffers van meisjesbesnijdenis en wil dit aan de kaak stellen door middel van kunst. Sommige mensen proberen me daarvan te weerhouden, want in mijn land zeggen ze dat tekenen en schilderen niet goed is. Zij proberen de kracht van het uitspreken via kunst in te perken. Voor mij is het juist een manier om me uit te spreken.” Belangrijk voor Emah is dat haar vader haar steunt ten overstaan van andere volwassenen en haar hobby en talent stimuleert. Abdul Manaff Kemokai: “Niets is zo krachtig als een meisje die “nee” zegt in haar gemeenschap tegen gendergerelateerd geweld. Wanneer meerdere meisjes samenwerken in het verdedigen van mensenrechten, zijn zij beter beschermd. Men weet dan: aan die groep kunnen we niet komen.”
Meisjes die zich uitspreken over rechtenschendingen
Hoewel kinderen het recht hebben om mee te praten over zaken die hen aan gaan, gebeurt dit bij lange na niet altijd. Als minderjarige opkomen voor kinderrechten is niet altijd eenvoudig. Uit een rapport van Child Rights Connect blijkt dat één van de grootste problemen die kinderen tegenkomen wanneer zij zich uitspreken, is dat zij zich niet serieus genomen voelen wanneer zij zich uitspreken voor hun rechten. In landen waar de mening en deelname van vrouwen en meisjes aan die debatten en besluitvormingsprocessen als minder belangrijk wordt gezien of zelfs wordt uitgesloten, is het helemaal bijzonder wanneer meisjes en jonge vrouwen zich ondanks deze dubbele discriminatie op basis van leeftijd en gender tóch weten te organiseren en uitspreken.
Meisjes als onmisbare schakel
Meisjes zijn een onmisbare schakel in het opkomen voor meisjesrechten. Monique van Daalen: “Meisjes die mensenrechten verdedigen zijn een heel belangrijke kracht om verandering te genereren en gendergelijkheid te realiseren.” Zij gaf aan dat de Nederlandse overheid zich blijvend zal inzetten voor het ondersteunen van meisjes als mensenrechtenverdedigers. Annette Lyth: “We moeten ruimte geven aan meisjes om zichzelf te organiseren en om samen te komen op een veilige manier. Dit betekent echter ook dat we onze manier van denken moeten veranderen. We moeten ook die meisjes steunen die zich, bijvoorbeeld ten tijde van oorlog en conflicten, niet conform onze normen en ideeën gedragen. Onbedoeld kunnen we daarmee als volwassenen bijdragen aan het probleem in plaats van aan de oplossing”.
Verantwoordelijkheid voor jonge mensenrechtenverdedigers
Wereldwijd neemt de druk op mensenrechtenverdedigers toe. CIVICUS stelt in haar rapport over de staat van civil society. Dat wereldwijd specifieke, gemarginaliseerde groepen mensenrechtenverdedigers worden aangevallen, waaronder vrouwen. In hetzelfde rapport wordt gewezen op het feit dat er een wereldwijde toename is in de deelname van jongeren. Kinderen en specifiek meisjes worden vaak vergeten als kwetsbare groep mensenrechtenverdedigers. Overheden hebben de verplichting om mensenrechtenverdedigers te respecteren en beschermen. Ambassades kunnen hierin ook een rol spelen. Annette Lyth: “Ngo’s moeten de promotie en bescherming van kinderen, specifiek van meisjes als mensenrechtenverdedigers goed in hun werk integreren. We moeten er op bedacht zijn dat hoe meer rechten meisjes krijgen, hoe meer macht zij krijgen en hoe sterker de negatieve reacties zullen worden. We moeten hen daarin ondersteunen en de bescherming van hen zo snel mogelijk op hetzelfde pijl krijgen als van volwassen mensenrechtenverdedigers.”
Huiswerk
De participanten gaven tijdens het panel verschillende aanbevelingen. Samenvattend hebben kinderrechtenorganisaties, overheden en internationale organisaties het volgende huiswerk te doen:
- We moeten bij onszelf nagaan als professionals en organisaties: zijn wij daadwerkelijk ondersteunend en bevorderen wij de participatie van meisjes en jongens als mensenrechtenverdedigers of zijn wij onderdeel van het probleem?
- Het documenteren van problemen die meisjes en jongens die mensenrechten verdedigen tegenkomen.
- Het verzamelen van de meningen van meisjes en jongens over welke steun zij willen van volwassenen.
- Zorgen dat meisjes die mensenrechten verdedigen niet alleen opereren, maar in groepsverband en dat zij goed gelinkt zijn aan andere groepen en instituties, ter bescherming.
- Bij het begin van de ontwikkeling van programma’s moeten meisjes en jongens als mensenrechtenverdedigers worden meegenomen.
- Bestaande tools aangaande de bescherming en ondersteuning van mensenrechtenverdedigers moeten aangepast worden specifiek voor kinderen.
- We dienen beter gebruik te maken van bestaande mechanismen, inclusief mensenrechtenmechanismen en ambassades.
- De bescherming van meisjes en jongens als mensenrechtenverdedigers dient zo snel mogelijk op hetzelfde niveau te komen als van volwassen mensenrechtenverdedigers.
- Er kan niet gewacht worden, er is nu een respons nodig in de acute gevallen zoals die zich nu afspelen in Chili en Bolivia.
Erkenning kinderen als mensenrechtenverdedigers
Jonge kinderrechtenverdedigers worden op het niveau van de Verenigde Naties steeds meer erkend. Het VN-Kinderrechtencomité stelde in 2018 de Day of General Discussion volledig in het teken van kinderen als mensenrechtenverdedigers. In maart 2019 gaf de VN-Mensenrechtenraad voor het eerst erkenning aan kinderen als mensenrechtenverdedigers en stelde dat staten minderjarigen een veilige omgeving moeten garanderen bij het opkomen voor hun rechten voor het klimaat. In juli 2019 volgde een resolutie waarin de VN-Mensenrechtenraad voor het eerst meisjes als kinderrechtenverdedigers noemt en staten wijst op de verplichting om hen mee te laten doen in de creatie en implementatie van alle wetgeving en beleid over gendergelijkheid. Sinds deze zomer maken meisjes ook onderdeel uit van het mandaat van de VN-Werkgroep aangaande Discriminatie van Vrouwen en Meisjes.
Girls Advocacy Alliance
De Girls Advocacy Alliance (GAA) is verheugd over deze ontwikkelingen. GAA blijft opkomen voor meisjesrechten, inclusief de rechten van meisjes om veilig te kunnen participeren en hun stem kunnen laten horen op nationale en internationale platforms. GAA is een samenwerking tussen Plan International Nederland, Terre des Hommes en Defence for Children – ECPAT. Het programma wordt uitgevoerd in strategisch partnerschap met het Ministerie van Buitenlandse Zaken.