In België is een wetsvoorstel aangenomen ten aanzien van het verankeren van de band tussen broers en zussen in het Burgerlijk Wetboek. In het wetsvoorstel wordt het belang onderschreven van de familieband van broers en zussen wanneer ouderlijk gezag in gebreke blijkt of verdeeld is. Broers en zussen hebben met de wetswijziging het recht om bij elkaar te blijven bij een uithuisplaatsing. Daarnaast krijgen zij het recht onderling persoonlijk contact te onderhouden. De rechten worden rechtstreeks aan het kind toegekend. Vorige week is het wetsvoorstel aangenomen door de Kamercommissie Justitie. Defence for Children kijkt met belangstelling naar het verloop van het wetsvoorstel. Ook in Nederland wordt het belang van de familieband tussen broers en zussen niet expliciet vermeld in wetgeving.

Noodzaak vastleggen horizontale familieband

In de toelichting op het wetsvoorstel wordt het belang van de band tussen broers en zussen onderschreven. Wanneer kinderen uit huis worden geplaatst, kunnen zij steun en stabiliteit bij elkaar vinden. In het Belgische wetboek van preventie, hulpverlening aan de jeugd en jeugdbescherming staat beschreven hoe in het geval van een uithuisplaatsing de adviseur broers en zussen niet van elkaar scheidt, behalve wanneer dit niet mogelijk of niet in het belang van het kind is. De wijziging die dit wetsvoorstel voorstelt, is dat de horizontale familieband anders is dan de verticale familieband, tussen kinderen, ouders en grootouders. In de toelichting staat: “Bovendien wordt beoogd broers en zussen in een nieuwe context te zien, namelijk als een specifieke deelgroep van een familie en als grondslag van het kerngezin. Broers en zussen moeten aldus een stabiele en samenhangende eenheid kunnen vormen.”

Uitzonderingen op de wet

Er zijn twee mogelijke uitzonderingen in het wetsvoorstel: “tenzij zulks niet mogelijk is, of indien in hun belang een andere oplossing vereist is”. De rechter mag op basis van deze twee overwegingen beslissen dat broers en zussen gescheiden worden van elkaar. Bijvoorbeeld wanneer het om een grote groep kinderen gaat, of kinderen met een groot leeftijdsverschil waardoor het niet mogelijk is de kinderen in hetzelfde pleeggezin of instelling onder te brengen. Ook een slechte verstandshouding tussen de kinderen of gewelddadig gedrag kan een grond zijn waarop de rechter besluit de kinderen toch te scheiden. Wanneer kinderen van elkaar gescheiden worden, hebben zij het recht op onderling contact. Voorheen diende bewezen te worden dat er een ‘affectieve’ band tussen bestond voor zij recht hadden op omgang. Dit recht is vergelijkbaar met het recht van grootouders ten aanzien van hun kleinkinderen, waar het vermoeden van een band voldoende is om recht op contact te behouden.

"Sterk signaal, maar hier stopt het niet"

Het Kinderrechtencommissariaat van België en SOS Kinderdorpen België zetten zich al jaren in voor een betere positie van broers en zussen. Caroline Vrijens, Kinderrechtencommissaris: "Dit is echt een mijlpaal. We krijgen soms meldingen van kinderen die van elkaar gescheiden worden. Dat heeft echt effecten voor de rest van het leven". SOS Kinderdorpen in België noemt de nieuwe wet een sterk signaal, maar zegt dat het hier niet stopt. "Deze wet is een eerste stap in de goede richting, maar het is ook heel belangrijk om nu samen met de sector op zoek te gaan naar oplossingen die het ook in de praktijk mogelijk maken om broers en zussen samen op te vangen, " aldus Michael De Leener van SOS Kinderdorpen België. Niet veel pleegouders zijn bijvoorbeeld bereid om meteen meerdere kinderen in hun huis op te vangen, of soms zijn er niet voldoende plaatsen in de jeugdvoorzieningen.”

Pas de Nederlandse wet aan

Uit het rapport ‘Samenplaatsing van broers en zussen bij uithuisplaatsing: een gunst of kinderrecht?’ blijkt dat om recht te doen aan internationale regelgeving en rechtspraak het de aanbeveling verdient om in de nationale wet het uitgangspunt ‘samenplaatsing, tenzij’ te verankeren. In het rapport roept Defence for Children samen met SOS Kinderdorpen op om de Nederlandse wet hiertoe aan te passen.

Meer informatie

• Lees het rapport ‘Samenplaatsing van broers en zussen bij uithuisplaatsing: een gunst of een kinderrecht?’
• Tweede Kamer stemt voor wettelijke verankering samenplaatsing broers en zussen 
• Lees wat Defence for Children doet voor broers en zussen

<foto credits: Priscilla van der Holst>